چکیده:
پدیدارشناسی مکان شاخهای از پدیدارشناسی است که دربارۀ مکان بهعنوان یک پدیدار توجه میکند. مکانها در پدیدارشناسی، شخصیت و روح دارند که توسط عناصر معماری و اشیائی که در مکان قرار میگیرند، خود را به انسانها نشان میدهند. شناخت شخصیت و روح مکان سبب ایجاد حس مکان میشود. بر اساس ویژگیهای فردی، حس مکان در انسانها متفاوت است. پدیدارشناسی تخیل به مکانها از نظر رابطۀ آنها با تخیل توجه میکند. در تحلیل پدیدارشناسی مکان و تخیل داستان زندان، به مکان زندان توجه میشود تا با توجه به حس مکان، نحوۀ تعامل شخصیت داستان با زندان مشخص شود. در این پژوهش تلاش شده است تا مکان زندان در آثار داستانی رضا براهنی بررسی شود. رضا براهنی در داستانهای «آواز کشتگان»، «رازهای سرزمین من»، «بعد از عروسی چه گذشت؟» و «چاه به چاه» به مکان زندان پرداخته است. در این داستانها مکان زندان، سلولهای انفرادی است. عناصری مانند «چشمبند» و «صدا» در این داستانها حضور پررنگ دارند. زندان در داستانهای براهنی به کمک ایجاد هویت و دیگریسازی آمده است. شخصیتهای داستانها برای فرار از درد ناشی از شکنجهگاه به مدد ادبیات و گاه از طریق خاطره، تخیل را فرامیخوانند و لحظات مشقتبار شکنجه را قابل تحمل میکنند.
place as a phenomenon. In phenomenology, places do have personalities and spirits depicting themselves to human beings through architectural elements and those objects being located at certain locations. Recognizing personality and Genius Loci brings about a sense of place. Sense of place differs from one person to another according to certain individual characteristics. The phenomenology of imagination regards places in the connection they have with imagination. Analyzing phenomenology of place and imagination in prison stories focuses on the location of a prison in order to identify the way a character interacts with the prison in regard to the sense of place. We’ve been trying in this study to deal with prison as a location in the fictional works of Reza Baraheni. In the stories such as Avaz_e koshtegan, Razha-ye Sarzamin_e Man, Ba’d az Arusi Che Gozasht? , and Chah be Chah Well to, Reza Baraheni deals with the location of prisons. The location of the prison is solitary confinement in those stories. Elements such as blindfolds and voices have a conspicuous presence in the above-mentioned stories. Prison, in Baraheni’s stories, helps to bring about identity formation and otherization. In order to escape the pain they feel at the torture chambers, Baraheni’s characters call on imagination with the help of literature and occasionally by means of memories, making agonizing moments of torture somehow bearable.
خلاصه ماشینی:
پدیدارشناسی مکان و تخیل در داستان های زندان رضا براهنی براساس دو رویکرد «شولتز» و «باشلار» اعظم عبدالهیان * مهدی نیک منش **، حمید عبداللهیان *** چکیده پدیدارشناسی مکان شاخه ای از پدیدارشناسی است کـه دربـارۀ مکـان بـه عنـوان یـک پدیـدار توجه می کند.
سؤالاتی که در این پژوهش مطرح و پاسخ داده می شـوند، عبارتنـد از: زنـدان در داسـتان هـای براهنـی چه نقشی در ایجاد هویت دارد؟ براهنی برای ایجاد حس مکان زندان در شخصیت های داستانی خود از چه عواملی استفاده کرده است ؟ مکان زندان در داستان های براهنی چقدر توانسته است در ایجاد تخیل ، رؤیاپردازی و فراخواندن خاطره موفق باشد؟ مسألۀ پژوهش حاضر بررسی عنصر مکان در چهار داستان زندان رضـا براهنـی بـر اسـاس نظریه های دو تن از پدیدارشناسان است .
شولتز معتقد است ؛ مکان با برقراری اتحاد بین جمعی از انسان ها بـه آنها هویتی مشترک می بخشد و از این طریق پایه های هـم نشـینی و جامعـه را اسـتوار مـی کنـد (شولتز، ١٣٨١: ١٤).
از بررسی داستان های آواز کشتگان ، بعد از عروسی چه گذشت ، چاه به چاه و رازهای سرزمین من مکان سلول انفرادی و ساختار زندان این گونه دریافت می شود: ١.
راوی برای کم کـردن ایـن فشـار، بـازی ذهنی را از حرکت از مکان های جزئی به مکان های کلی هستی انجام می دهد: از پشت گچ دیوار سعی مـی کـردم ، حـدس بـزنم کـه دیـوار چنـد آجـر دارد و بعـد سعی می کردم مجموع آجرهایی را که در ساختمان سلول بکار رفته بودند، تخمین بـزنم و بعد مجموع آجرهای زندان و آجرهای شهر و مجموع آجرهای کشور، کشورها قـاره هـا و کل کره ارض را (براهنی ، همان : ٤١٨).