چکیده:
یکی از ارزشمندترین شاهکارهای معماری ایران، مسجد کبود تبریز می باشد. سال هاست که محققان و معماران زیادی مسجد کبود تبریز را مورد بررسی قرار داده اند. این مسجد شباهت های انکارناپذیری به مساجد عثمانی (با پلان های T شکل معکوس آنها) دارد. با توجه به این موضوع، ما تطبیق پذیری فضایی مسجد کبود را با مساجد عثمانی بررسی کرده ایم. با مطالعه ی مساجد عثمانی، 36 مسجد مشابه را انتخاب کردیم. بر اساس پلان آنها، ما 13 ریزفضا و روابط آنها را در همه مساجد مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم و سپس گراف های هر یک را با استفاده از افزونه ی syntax spaceدر پلاگین گرس هاپر راینو ترسیم کردیم. هدف از این پژوهش، مقایسه مسجد کبود با مساجد عثمانی از نظر تطبیق پذیری فضایی می باشد. در ادامه داده های جمع آوری شده از گراف های تولید شده با استفاده از نرم افزار تحلیل آماری IBM SPSS تجزیه و تحلیل شد. با توجه به روابط فضایی می توان نتیجه گرفت که نیمی از مساجد عثمانی شباهت هایی انکارناپذیر به مسجد کبود دارند. داده های SPSS نشان می دهد که 18 نمونه از 36 نمونه دارای روابط فضایی و سلسله مراتبی مشابه با مسجد کبود هستند، اگرچه نیمی از نمونه ها تفاوت معنی داری دارند. از منظر ارتباط فضایی، مسجد رستم پاشا استانبول با داشتن 5 رابطه فضایی مشابه، شبیه ترین مسجد به مسجد کبود تبریز است.
خلاصه ماشینی:
تطبيق پذيري فضايي مسجد کبود با مساجد عثماني با استفاده از نحو فضا و تحليل آماري فاطمه صادقي سعيد*: دانشجوي کارشناسي ارشد معماري ديجيتال ، دانشکده ي معماري و شهرسازي، دانشگاه هنر اسلامي تبريز f.
با توجه به اين که توجه به الگو و سبک هاي معماري چه در دوره پيش از اسلام و چه آثار دوره اسلامي و چه دوره ي مدرن موضوعي مهم ، مورد بحث و داراي ضرورت براي معماران بوده است و پژوهشگران زيادي اقتباس فرم مسجد کبود تبريز را از آثار معماري عثماني تاييد مي کنند، پژوهش حاضر با تأکيد بر قابليت نحو فضا و تحليل آماري ، به تطبيق پذيري فضايي مسجد کبود با مساجد عثماني ميپردازد.
علاوه بر اين ، مصطفي و حسن با استفاده از تحليل نحوي فضا، چيدمان هاي مساجد را از اوايل دوره عثماني مورد مطالعه قرار دادند تا تأثير پيکربندي فضايي را بر کارايي عملکردي آن ها تعيين کنند(٢٠١٣ ,Hassan &Mustafa ).
براي تحليل سازگاري فضايي و بررسي اشتراکات روابط مسجد کبود و مساجد عثماني ، بيشتر از تحليل شکلي استفاده شده است .
در اين راستا ١٣ فضاي اصلي که در مسجد کبود و مساجد عثماني وجود دارند در نظر گرفته شده است که روابط بين فضاها و ريزفضاها تحليل شوند و سپس گراف مدنظر در افزونه ي اسپيس سينتکس در پلاگين گرس هاپر راينو ترسيم مي شوند.
فرضيه اوليه تحقيق ما اين بود که شباهت هايي ميان روابط فضايي مسجد کبود تبريز و مساجد امپراتوري عثماني وجود دارد.