چکیده:
توجه به سرعت تخصصی شدن علوم و تاثیر روزافزون آن در استنباط فقهی و حقوقی، پژوهشگران فقه و حقوق اسلامی را به واکاوی هر چه بیشتر جایگاه و تاثیر نظریه کارشناسی رهنمون ساخته است. رجوع به کارشناس، سابقه طولانی در زندگی اجتماعی انسان داشته است؛ اما در دوران معاصر، با پیشرفت علوم و فنون و تحولات سریع در زندگی اجتماعی و پیچیده شدن آن، اهمیت کارشناسی چندین برابر شده است. در رسیدگی های قضایی نیز، کارشناس اهمیت فوق العاده ای یافته است تا جایی که کمتر پرونده ای می توان یافت که در آن، نیاز به ارجاع به کارشناس، احساس نشود. از این رو شناخت صحیح مسائل مربوط به اعتبار نظر کارشناس، در اجرای عدالت نقش موثری دارد؛ این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ارزیابی و مبانی کارشناسی نظر اهل خبره با علم قاضی و شهادت پرداخته است، نتایج حاصل از تحقیق نشان داد، کارشناسی به عنـوان یکـی از اساسـی تـرین طرق اثبات دعوا در حل و فصل اختلافات و دعاوی حقوقی در محاکم به شمار مـی آیـد. فلـذا، رابطه نظر اهل خبره و علم قاضی جز در مواردی پراکنده مورد توجه و بحث قرار نگرفته است.
Attention to the rapid specialization of science and its increasing impact on jurisprudential and legal inference, has led researchers in Islamic jurisprudence and law to further explore the position and impact of expert theory. Referral to an expert has a long history in human social life; But in the contemporary era, with the advancement of science and technology and rapid developments in social life and its complexity, the importance of expertise has multiplied. In legal proceedings, the expert has also become extremely important, so that few cases can be found in which the need to refer to an expert is not felt. Therefore, correct knowledge of issues related to the validity of expert opinion has an effective role in the administration of justice; This research has descriptively-analytically examined the evaluation and expertise of experts with the knowledge of judges and testimonies. The results of the research showed that expertise as one of the most basic ways of proving litigation in resolving disputes and legal claims in Counts are counted. Therefore, the relationship between the opinion of experts and the knowledge of the judge has not been considered and discussed except in scattered cases.
خلاصه ماشینی:
با اين وجود، اکثريت اذعان کرده اند که دانش قاضي از هر طريقي که کسب شودحجت است به طور خاص ،دانش حاصل از نظر اهل خبره را مورد اهميت قرار داده اندو جايگاه اعتباري پيدا کرده است ؛ مابين فقهاي متقدم و معاصر، برخي به مخالفت با نظر اکثريت برخاسته ، وحجيت علم قاضي را رد کرده اند؛ برخي، دلايل کساني را که علم قاضي را حجت دانسته اند، ذکر کرده ، ولي دلالت آنها را به غير از اجماع - بر اين که علم قاضي از طرق حکم و فصل خصومت بين دو طرف دعوي باشد به گونه اي که شامل غير معصوم و تمام حقوق شود نپذيرفته و تأکيد کرده اند که نهايت مطلبي که اين ادله دلالت بر آن دارند، اين است که قاضي مجاز نيست بر خلاف علم خود حکم صادر نمايد.
بنابراين براي فراهم شدن امکان يک نتيجه گيري مطلوب در اين زمينه ، لازم است ابتدا ديدگاه هاي فقها در خصوص اعتبار علم قاضي و مباحثي که در اين خصوص مطرح کرده اند، مورد مطالعه قرار گيرد و سپس مواردي که در آن ، مسأله رابطه علم قاضي و نظر اهل خبره به طور ويژه مورد متوجه قرار گرفته ، بررسي شود.
اما قسم دوم را داخل در مسئله رجوع به اهل خبره شناخته و شرايط شهادت را در آن لازم نديده اند (غروي نائيني، همان ، ج ٣، ص ١٤٢ علي پناه اشتهاردي، المحصول في علم الاصول (تقريرات به قلم سيد محمود جلالي مازندراني) ص (178 ٢-٤- ضابطه فني و تخصصي بودن موضوع سرانجام ، برخي از فقها در مورد نظر اهل خبره به ويژگي فني و تخصصي بودن موضوعات آن توجه کرده و همين امر را به عنوان ضابطه تشخيص و تمايز نظر اهل خبره ، از موارد ديگر شهادت معرفي کرده اند.