چکیده:
بیان مسیله: معماری به علت داشتن ماهیت میان رشته ای دارای تاثیروتاثر با بسیاری از دانش های دیگر است که اقتصاد، یکی از مهم ترین آن ها محسوب می شود. نظام سرمایه داری که طی یک قرن اخیر در غرب، نظام اقتصادی غالب بوده، سبب ظهور مسایل مختلفی در عرصه معماری نه تنها درکشورهای غربی بلکه در بسیاری دیگر از کشورها از جمله ایران شده است. یکی از این مسایل، ظهور فرهنگ مصرف گرایی و به دنبال آن تحول شکل فضای مسکونی در ایران بود. این مسیله به طور مشخص در ایران سبب اثربخشی اسباب و اثاثیه مدرن بر شکل فضاهای مسکونی و به ویژه آشپزخانه و به تبع تغییر نوع رابطه آشپزخانه با سایر فضاهای خانه شد. در این راستا، پرسش اصلی این است که فرهنگ مصرف گرایی غربی، چگونه سبب تحولات و تطورات سبک زندگی و به دنبال آن معماری داخلی فضای مسکونی در ایران شد؟هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر علت یابی و تحلیل تحولات معماری فضای مسکونی در ایران از دریچه دگرگونی صورت گرفته در سبک زندگی مردم ناشی از ظهور فرهنگ مصرف گرایی در دوران معاصر است.روش پژوهش: برای پاسخ گویی به پرسش تحقیق در مقام گردآوری داده ها از روش اسنادی کتابخانه ای و در مقام تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است.
نتیجه گیری
طبق یافته های این مقاله، دو نمونه از اقدامات مهمی که در دوره پهلوی سبب ظهور فرهنگ مصرف گرایی در فضای داخلی مسکن ایرانی شد عبارت بودند از اولا تاسیس «ایستگاه تلویزیون» و پخش تبلیغات و برنامه های آمریکایی و ثانیا تاسیس «دپارتمان اقتصاد خانه» به جهت افزایش اثرگذاری بر شیوه زندگی زنان و دختران ایرانی به عنوان مهم ترین قشر تاثیرگذار بر سبک زندگی جامعه ایرانی. هر دو اقدام فوق با برنامه خارجی ها انجام شد که مستندات اثبات این مدعا در این مقاله ارایه شده است.
خلاصه ماشینی:
نتیجهگیری: طبق یافتههای این مقاله، دو نمونه از اقدامات مهمی که در دورة پهلوی سبب ظهور فرهنگ مصرفگرایی در فضای داخلی مسکن ایرانی شد عبارت بودند از اولاً تأسیس «ایستگاه تلویزیون» و پخش تبلیغات و برنامههای آمریکایی و ثانیاً تأسیس «دپارتمان اقتصاد خانه» به جهت افزایش اثرگذاری بر شیوة زندگی زنان و دختران ایرانی بهعنوان مهمترین قشر تأثیرگذار بر سبک زندگی جامعة ایرانی.
این مقاله به طور خاص چگونگی ظهور مسئلة مصرفگرایی در معماری داخلی مسکن معاصر ایرانی و غلبة اسباب و اثاثیة وارداتی بر فضای سکونت در ایران را مورد تجزیهوتحلیل قرار میدهد.
همچنین در زمینة تحلیل معماری معاصر ایران با رویکرد مقید، پژوهشهای ارزشمندی در خارج از کشور نیز انجام شده است که برخی از مهمترین آنها به این شرح است: رسالة مینا معرفت با عنوان ساختن برای قدرت: معماری تهران 1921-1941(Marefat, 1988)، رسالة پاملا کریمی با عنوان دوران گذار در معماری و فرهنگ خانه در قرن بیستم ایران (Karimi, 2009)، رسالة تغییر گفتمان محرمیت در معماری مسکونی ایران: مطالعة موردی در منطقة ولیعصر تبریز اثر مریم گلابی (Golabi,2018).
مجلات پرطرفدار ایران بهسرعت نمونههایی از آشپزخانههای مجهز آمریکایی را بهعنوان الگویی مناسب برای سبک زندگی معاصر معرفی کردند که در آنها خانوادههای ایرانی ترغیب میشدند معماری فضای سکونت خود را بر مبنای تک عملکردها تفکیک و در هر اتاق از اسباب و اثاثیة مخصوص آن استفاده کنند، و اینگونه وانمود میشد که خوشبختی و شادی خانواده تنها در گرو مصرف هرچه بیشتر این کالاهای مدرن است.