چکیده:
مقدمه: آب و هوا از مهمترین عوامل موثر بر تعیین زمان مناسب گردشگری و توسعه صنعت توریسم میباشد و کشور ایران و منطقه آذربایجان به لحاظ قدمت تاریخی و دارا بودن جاذبههای توریستی و اکوتوریستی و همچنین شرایط آب و هوایی مناسب پتانسیل بسیار بالایی در زمینه جذب توریست دارد. هدف: با توجه به تاثیر فراوان اقلیم بر آسایش انسان و صنعت توریسم و پتانسیلهای اکوتوریستی فراوان استانهای واقع در شمال غربی کشور و تنوع فراوان اقلیمی این منطقه، هدف این تحقیق ارزیابی شرایط اقلیم گردشگری برای فعالیتهای اکوتوریستی مانند پیکنیک، طبیعتگردی، کوهنوردی و... در چهار استان واقع در شمال غرب کشور در جهت تعیین مناسبترین زمان برای گردشگری میباشد. روش شناسی: در این تحقیق به منظور ارزیابی و پهنهبندی تقویم اکوتوریسم در شمال غربی کشور از مدل ریمن و شاخص دمای معادل فیزیولوژیک ([1] PET) استفاده گردیده است. بدین منظور از بین ایستگاههای سینوپتیک موجود در منطقه، 19 ایستگاه که دارای طول دوره آماری بالای 30 سال (2014- 1985) بودند، انتخاب گردید. سپس دادههای مربوط به پارامترهای اقلیمی شامل دمای هوای خشک، رطوبت نسبی، سرعت باد، ابرناکی و فشار بخار اشباع در دوره روزانه و ساعتی از سازمان هواشناسی دریافت گردید. شرایط آسایش اقلیم گردشگری و تنشهای گرمایی و سرمایی در روزها و ماههای مختلف سال با استفاده از شاخص PET ارزیابی گردیده و سپس با استفاده از نرمافزار ArcGIS پهنهبندی گردید. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی شامل شمال غرب ایران میباشد. یافتهها و بحث: در این مناطق مناسبترین زمان برای فعالیتهای گردشگری از اواسط اردیبهشت تا اواخر خرداد و از اوایل شهریور تا اواسط مهر ماه دیده میشود. در مقابل در ماههای تیر و مرداد برای دوره بسیار کوتاهی تنش گرمایی با شدت پایین و از اواخر مهر تا اواسط فروردین تنشهای سرمایی با شدتهای مختلف وجود دارد. اما در مناطق کوهستانی مانند اردبیل، خلخال، سراب و مشکین شهر تقویم اقلیم گردشگری تا حدودی متفاوت است؛ در این مناطق دوره آسایش اقلیمی از اوایل خرداد شروع شده و تا اواسط شهریور ادامه مییابد. در این مناطق در ماههای فصل تابستان شرایط بسیار ایده آلی از لحاظ اقلیمی برای فعالیتهای گردشگری وجود دارد. همچنین در بین ماههای مهر تا فروردین تنشهای سرمایی با شدتهای متوسط تا خیلی شدید حاکم است اما تنشهای گرمایی در این مناطق به ندرت اتفاق میافتد. نتیجهگیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که در بیشتر بخشهای منطقه شمال غرب مانند شهرهای تبریز، ارومیه و زنجان تقریبا روند مشابهی از شرایط اقلیم گردشگری وجود دارد.
Climate is one of the most important factors in determining the appropriate time for tourism and development of tourism industry. In this study, in order to evaluate and zoning the ecotourism calendar in the northwest of the country, the Riemann model and physiological equivalent temperature index (PET) have been used. For this purpose, among the synoptic stations in the region, 19 stations with a statistical period of more than 30 years (1985-2014) were selected. Then, data related to climatic parameters in daily and hourly period were received from the Meteorological Organization. The comfort conditions of tourism climate and heat and cold stresses in different days and months of the year were evaluated using PET index and then zoned in GIS environment. The results showed that in most parts of the northwestern region, such as the cities of Tabriz, Urmia and Zanjan, there is almost a similar trend in tourism climate. In these cities, the best time for tourism activities is from mid-May to late June and from early September to mid-October. In contrast, in July and August for a very short period of low intensity heat stress and from late October to mid-April there are cold stresses with different intensities. But in mountainous areas such as Ardabil, Khalkhal, Sarab and Meshkinshahr, the tourist climate calendar is somewhat different; In these areas, the climate comfort period begins in early June and continues until mid-September. In these areas, during the summer months, there are very ideal climatic conditions for tourism activities.