چکیده:
برداشتهای سنّتی و نادرست برخی تفاسیر از آیات مربوط به خانواده، از جمله عواملی است که سبب شده پارهای از جوامع اسلامی مانند افغانستان از جایگاه زن و مرد و چگونگی تعامل زوجین در زندگی مشترک باور درستی نداشته باشند. در این پژوهش آیه 34 سوره نساء و مفهوم «قوامون» با شیوه تلفیق کتابخانهای و میدانی ( پرسش از اساتید و فرهیختگان افغان و تحلیل آن ) بررسی شده است؛ و ثابت شده برداشتهای ظاهری و نادرست مفسران جامعه افغانستان از آیه، پیامدهای ناگواری برای مردم آن دیار به بار آورده است.ایجاد نگرش منفی به زن و حقوق وی، سبک زندگی ناسالم، تبعیض جنسیتی و برخوردهای خشونتبار از جمله پیامدهای این برداشت سطحی در افغانستان برشمرده شده که بایسته است با نگاه همه جانبه تدبیری اساسی برای رفع آن اندیشیده شود.
The traditional and incorrect interpretations of some family verses are among the factors that have caused some Islamic societies such as Afghanistan to have an incorrect belief about husband and wife position and couples' interaction. In this research, verse 34 of An-Nisa Surah and the concept of “Qawamun” (in charge) has been investigated by combining library and field methods (asking Afghan professors and intellectuals and analyzing it). It has been proven that the Afghan commentators’ incorrect interpretations have brought unfortunate consequences for the people. Negative attitude towards women and their rights, unhealthy lifestyle, gender discrimination and violent encounters are among the consequences of this superficial perception in Afghanistan, which should be considered with a comprehensive approach.
خلاصه ماشینی:
پرسشی که اینجا مطرح میشود این است که تفسیر نادرست از آیۀ 34 سورۀ نساء چه نقشی در رویکرد مردسالارانۀ جامعۀ افغانستان نسبت به زن داشته و تبعات منفی این رویکرد در جامعۀ یادشده چه بوده است؟ به نظر میرسد که در جامعۀ افغانستان، شیوۀ برداشت علما از آیۀ 34 سورۀ نساء نقش مؤثری در شکلگیری فرهنگ مردسالارانه و نفی حقوق زنان داشته است.
به نظر میرسد که قوّام در این آیات، نوعی تلاش و فعالیت پیگیر در انجام کاری است که با توجه به موارد استفادۀ آن، در آیۀ ۳۴ سورۀ نساء نیز به فعالیت پیگیر مردان در امور مربوط به زنان که به معنای تأمین زندگی آنان است، معنا میشود (قابل، ۱۳۹۲: ۳۰).
نتایجی که از پاسخهای مصاحبه با پانزده تن از استادان دانشگاه و حوزۀ علوم دینی به دست آمد، بسیار گسترده است و طرح آن در قالب یک مقالۀ علمی_ پژوهشی نمیگنجد؛ بنابراین، فشردۀ بخشی از یافتهها در ادامه آورده میشود: در پاسخ به پرسش نخست، مبنی بر «فهم طرح تقسیم وظایف و تکلیفآور بودن حقایق مندرج در آیۀ ۳۴ سورۀ نساء برای شوهران و مردان نسبت به همسر و خانواده، میتواند محور نظمبخشی شود؛ ولی فهم و تفسیر آیه در افغانستان غالباً با افراطوتفریط توأم است»، پنجتن از مصاحبهشوندگان، که سیوسه درصد را تشکیل میدهند، دیدگاه همسان داشتهاند؛ برای نمونه دیدگاه یکتن از آنان نقل میشود.