چکیده:
تمدن عظیم اسلامی مرهون جنبش نرمافزاری قرآن کریم در جامعه جاهلی گذشته ـ که بستر نزول قرآنبود ـ میباشد.جامعه جاهلی گذشته پرست، به وسیله قرآن، با توجه ویژه به اعماق تاریخ، به علتهای تحوّل و تکاملجوامع بشری دست یافت، و با دانشهای برگرفته شده از قرآن کریم به تاریخشناسی و شناخت عمیق فلسفهتاریخ راه یافته، و با توجه به منبع سرشار معرفتی ـ یعنی قرآن کریم ـ به سوی آیندهشناسی و آینده سازیحرکت نمود و در زمانی بسیار کوتاه پرچمدار تحقق یک جنبش عظیم معرفتی در جامعه نوپای اسلامی شد.علوم اسلامی نشانه این تحول و جنبش عظیم نرمافزاری است که در کمتر از سه قرن پدیدار شد.نگرش قرآن به دانش و منهج تعامل قرآن با دانش، از مهمترین علتهای این جنبش نرمافزاری است کهدر این مقاله مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.
خلاصه ماشینی:
جامعه جاهلی گذشته پرست، از گذشته پرستی دست برداشت و به سوی اعماق تاریخ توجه نمود،و دلایل تحول و تکامل جوامع بشری را شناخت، و با دانشهای برگرفته شده از رهنمودهای قرآنیبه تاریخشناسی و فلسفه تاریخ راه یافته، و با این منبع معرفتی سرشار از حقایق، به سویآیندهشناسی و آینده سازی حرکت کرد، ودر مدتی بسیار کوتاه یکجنبش عظیم معرفتی در جامعهاسلامی نوپا به وجود آمد.
آنچه در این مقاله به اختصار مطرح میشود، نگاه قرآن کریم به علم و به مقوله تاریخ و به خودقرآن کریم است که ریشههای این تحول نرمافزاری را نشان خواهد داد و در یک اصطلاح نامه وهفت فصل ارایه میگردد: ـ به سوره زمر آیه 18 توجه فرمایید که در بردارنده روش صحیح پژوهش و انتخاب مبنای علمی در مسایل مختلفمیباشد.
فلسفه علم در قرآن کریم قرآنکریم به زمینههای گوناگون معرفتی توجهنموده و علم را به عنوان یکی از عوامل برتری انسانبر ملائک معرفی نموده است؛ همانطور که در سوره بقره آمده است: «وعلم آدم الأسمآء کلها» 1 سرفصلهایی از قرآن کریم که در زمینه علم و دانش الهی و بشری قابل مطالعه و بررسی واستنباط است و باید مد نظر اندیشمندان قرارگیرد و دیدگاه قرآن کریم درباره علم را از آن به دستآورد 2 از قرار ذیل میباشد: 1 ـ تاریخچه علم در جامعه انسانی؛ 2 ـ حقیقت علم؛ 3 ـ ارزش گوهر علم؛ 4 ـ منابع علم برای انسان؛ 5 ـ ابزار علمی؛ 6 ـ روشهای علمی؛ 7 ـ مراحل حرکت برای رسیدن به علم؛ 8 ـ مراتب علم و معرفت؛ 9 ـ شرایط لازم برای دستیابی به علم؛ 10 ـ موانع دستیابی به علم؛ 11 ـ علوم مفید و غیر مفید؛ 12 ـ علوم مجاز و ممنوع؛ 13 ـ اهداف نهایی و مرحلهای در فراگیری علوم؛ 14 ـ ظرفیتهای علوم و ظرفیتهای انسان؛ 15 ـ دانش اندوزی و دانشپژوهی و اندیشمندی؛ 16 ـ مسئولیتهای اندیشمندان و دانشپژوهان؛ 17 ـ طبقه بندی علوم و معارف انسانی؛ 18 ـ فلسفه علم؛ 19 ـ نظام آموزشی؛ 20 ـ تولید علم و تکامل علوم و جنبش نرمافزاری از دیدگاه قرآن کریم 3 .