چکیده:
از ﺷﮑﻞ ﻫﺎی ﻣﺘﺪاول ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری از ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎی زاﮔﺮس، اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻮب ﻫﯿﺰﻣﯽ ﺑﺮای ﻣﺼﺎرف ﺳﻮﺧﺘﯽ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮی ﺳﻨﺘﯽ آﺳﯿﺐ ﻫﺎی زﯾﺎدی را ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ اﮐﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎ وارد ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ. ﺷﻨﺎﺧﺖ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎی ﺟﻨﮕﻠﯽ ﺑﻪ ﭼﻮب ﻫﯿﺰﻣﯽ، ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ روﺷﻨﯽ از ﻣﯿﺰان واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻪ ﺟﻨﮕﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ، زﻣﯿﻨﻪ و ﺑﺴﺘﺮی ﺟﻬﺖ اﺟﺮای راﻫﮑﺎرﻫﺎی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﭼﻮب ﻫﯿﺰﻣﯽ را ﻧﯿﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﺳﺎزد. در ﻫﻤﯿﻦ راﺳﺘﺎ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮی از روش ﭘﯿﻤﺎﯾﺶ و ﺗﮑﻤﯿﻞ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ 131 ﺧﺎﻧﻮار روﺳﺘﺎﯾﯽ در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻋﺮﻓﯽ ﻣﻨﺞ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻟﺮدﮔﺎن در اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﯿﺎری، درﺻﺪ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﭼﻮب ﺳﻮﺧﺖ در ﻣﺼﺎرف ﻣﺨﺘﻠﻒ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﺘﺎﯾﺞ 57/7 درﺻﺪ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻃﺒﺦ ﻏﺬا از اﺟﺎق ﻫﯿﺰﻣﯽ، 69/4 درﺻﺪ از ﺗﻨﻮر ﻫﯿﺰﻣﯽ، 35 درﺻﺪ از ﺑﺨﺎر ﻫﯿﺰﻣﯽ، 34 درﺻﺪ از آﺑﮕﺮﻣﮑﻦ ﻫﯿﺰﻣﯽ ﺑﺮای ﮔﺮم ﮐﺮدن آب و 46 درﺻﺪ از روﺳﺘﺎﯾﯿﺎن از اﺟﺎق ﻫﯿﺰﻣﯽ ﺑﺮای ﮔﺮم ﮐﺮدن ﺷﯿﺮ و دوغ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. در واﻗﻊ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺟﻨﮕﻞ ﻧﺸﯿﻨﺎن در ﺳﺎﻣﺎن ﻫﺎی ﻋﺮﻓﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺷﺪﯾﺪی ﺑﻪ ﺟﻨﮕﻞ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﻣﺼﺮف ﭼﻮب ﻫﯿﺰﻣﯽ دارﻧﺪ. ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎی اﻧﺮژی در روﺳﺘﺎﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺎرﺑﺴﺖ اﻧﺮژی ﻫﺎی ﻧﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺮژی ﺧﻮرﺷﯿﺪی، ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺎ ﺣﺪود زﯾﺎدی از واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﭼﻮب ﻫﯿﺰﻣﯽ ﮐﺎﺳﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ روﻧﺪ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎ آﻫﻨﮕﯽ ﮐﺎﻫﻨﺪه ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﯿﺮد.
خلاصه ماشینی:
ارزیابی وابستگی به چوب سوخت در روستاهای جنگلی شهرستان لردگان یاسر محمدی 1 ، بیت الله محمودی 2 *، داود مافی غلامی 3 تاریخ دریافت: 06/08/1400 تاریخ پذیرش: 14/09/1400 کد مقاله: 71117 {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} از شکل های متداول بهره برداری از جنگل های زاگرس، استفاده از چوب هیزمی برای مصارف سوختی است.
در همین راستا در این تحقیق با بهره گیری از روش پیمایش و تکمیل پرسشنامه از طریق مصاحبه با 131 خانوار روستایی در ناحیه عرفی منج شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختیاری، درصد وابستگی به چوب سوخت در مصارف مختلف روستایی مورد ارزیابی قرار گرفته است.
چرای دام، زراعت زیر اشکوب، تأمین سوخت و مصارف روستایی، زغالگیری، فروش چوب هیزمی و استفاده از محصولات غیر چوبی جنگل، شکل های بهره برداری سنتی از جنگل های زاگرس مرکزی است که اثرات مخرب زیادی بر توان اکولوژیک این جنگل ها وارد نموده است.
مصرف چوب غیر صنعتی یا هیزمی از جمله محصولات کلیدی جنگل است که نقش معیشتی مهمی در زیست روستائیان جنگلی دارد که در تخریب عرصه های جنگلی در کشورهای در حال توسعه موثر است ((Schwarzbauer & Stern, 2010.
میزان مصرف هیزمی تنه و سرشاخه درختان جنگلی زاگرس در استان چهارمحال و بختیاری برای هر خانوار روستا را به ترتیب 45/5 و 9/1 تن در سال برآورد شده است (جلالی، 1396).
/ شکل5: میزان استفاده از وسایل مختلف جهت گرم کردن شیر و دوغ 4- بحث و نتیجه گیری بهره گیری سوختی از جنگل، عمده ترین مصرف سنتی و بومی از جنگل های زاگرس به شمار می رود.