چکیده:
در راهبردهای توسعه اقتصادی، همپایی فناورانه از مهمترین راهبردهای کاهش شکاف فناورانه کشورهای متأخر با رهبران فناوری است که کشورهای متأخر با تقلید، جهش و سرمایهگذاری میتوانند فاصله خود را با رهبران کاهش دهند. در دهه اخیر این راهبرد موردتوجه پژوهشگران بوده ولی بررسیها نشان میدهد که از توجه بهتمامی مؤلفههای مؤثر در همپایی متناسب با زیستبوم صنعت غفلت شده است و بسیاری از تجربیات همپایی ناموفق بودهاند. نتایج این پژوهش نشان میدهد، با توجه به پیچیدگی محیط اقتصادی، کشورها برای همپایی موفق، بخشی نیازمند ارتقاء قابلیتهای فناورانه، متناسبسازی سیاستهای حکمرانی و ارتقاء بهرهوری در منابع فیزیکی هستند. در این پژوهش با تمرکز بر رویکرد فناورانه، با بررسی ادبیات موضوع و تحقیقات میدانی و با استفاده روش پژوهش ترکیبی عوامل مؤثر بر همپایی فناورانه، شناسایی، تحلیل و اولویتبندی شده و مدل پیشنهادی برای همپایی فناورانه صنعت پتروشیمی ایران ارائه شده است. بر اساس نتایج پژوهش به ترتیب، عوامل قابلیتهای تکنیکی و زیرساختی، ادغام در زنجیره ارزش جهانی، حکمرانی، رژیمهای فناورانه، سرمایههای اجتماعی، انباشت ثروت و منابع مالی و جغرافیا، تحریمهای اقتصادی، عوامل و مؤلفههای بازار و نهادسازی بر وقوع همپایی فناورانه در صنعت پتروشیمی ایران مؤثر میباشند.
خلاصه ماشینی:
بر اساس سند چشم انداز کشور ایران در افق ١٤٠٤ و همچنین اهداف تعیین شده در اسناد توسعه وزارت نفت ، صنعت پتروشیمی در افق مذکور، باید ضمن کسب جایگاه اول فناوری در منطقه خاورمیانه ، اولین تولیدکننده محصولات باارزش باشد؛ این در حالی است که با توجه به پیامد رویه های پیشین و حتی کنونی ، به نظر می رسد این هدف محقق نخواهد شد؛ لذا به کارگیری یک مدل که بتواند با پوشش کاستی های مدل های پیشین باعث کاهش شکاف فناورانه ، توسعه محصول و کسب مزیت رقابتی گردد، از نیازهای اساسی صنعت بوده و ضرورت دارد به آن پرداخته شود؛ بنابراین ، پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به سؤالات ذیل است : عوامل مؤثر بر همپایی فناورانه صنعت پتروشیمی ایران کدام اند؟ و مدل همپایی فناورانه مناسب این صنعت چگونه باید باشد؟ در این راستا برای یافتن داده هایی غنی و کافی حول محور پژوهش با انتخاب استراتژی مطالعه موردی و به کارگیری روش تحلیل تم و مدل اندازه گیری (روش تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم )، مؤلفه ها و عوامل مؤثر در زیست بوم صنعت شناسایی ، تحلیل و مدل سازی شده و مدل همپایی فناورانه پیشنهادی ارائه شده است .
جدول ١٢- مقایسه بارهای عاملی در سه سطح S١ و S٢ و S٣ نمودار ٧- مدل پیشنهادی سه سطحی همپایی فناورانه صنعت پتروشیمی ایران - یافته های پژوهش ٥- نتیجه گیری در کشورهای درحال توسعه ، دست یابی به مزیت رقابتی در صنایع پتروشیمیایی ، نیازمند کاهش شکاف فناورانه است و این نیاز موجب شده کشورها برای همپایی ، به ارتقاء قابلیت های کلیدی خود بپردازند.