چکیده:
در مکتب حیات بخش اسلام ازدواج امر مقدسی بوده که یکی از شرایط آن تعیین مهریه توسط زن و شوهر می باشد. در نظام حقوقی اسلام مهریه یا صداق، مالی است که زن بر اثر ازدواج، مالک آن میگردد و مرد ملزم به پرداخت آن به زن میباشد. با توجه به آیات قرآن و روایات روشن می شود که فلسفه تعیین مهر از نگاه اسلام، تنها جنبه مادی و اقتصادی ندارد، بلکه بسیاری از ابعاد معنوی و تربیتی لطیف که حاکی از پیوند محبت و عشق و بقا و تکامل بوده، نیز منظور شده است. شاید به همین دلیل باشد که از مهریه به عنون هدیه تعبیر شده است؛ به این صورت که عاشق، مهریه را به محبوب خودش به عنوان اظهار محبت و نشان دادن علاقه که یک امری فطری و طبیعی است، پرداخت می کند. در این نگاه، تعیین مهریه برای دختران یا زنان یک نوع بزرگداشت و تکریم از مقام زن است که بیشتر جنبه معنوی داشته که باعث استحکام بنیان خانواده شده و مانع از پاشیدگی آن می شود؛ برخلاف مهریه سنگین و غیرمتعارف که بیشتر رویکرد مادی گرایانه دارد؛ این نوع مهریه ها نمیتواند پشتوانهای اطمینان بخش از جهت اقتصادی یا استحکام روابط زناشویی باشد، بلکه باعث تزلزل این نهاد مقدس شده و پیامدهای تلخ اجتماعی از لحاظ فقهی و حقوقی دارد. در منابع فقهی و حقوقی میزان مهریه معین و مشخص نشده است، ولی در کم بودن میزان مهریه توصیه شده است
خلاصه ماشینی:
با توجه به آیات قرآن و روایات روشن می شود که فلسفه تعیین مهر از نگاه اسلام، تنها جنبه مادى و اقتصادى ندارد، بلكه بسیارى از ابعاد معنوى و تربیتى لطیف كه حاكى از پیوند محبت و عشق و بقا و تكامل بوده، نیز منظور شده است.
در این نگاه، تعیین مهریه برای دختران یا زنان یک نوع بزرگداشت و تکریم از مقام زن است که بیشتر جنبه معنوی داشته که باعث استحکام بنیان خانواده شده و مانع از پاشیدگی آن می شود؛ برخلاف مهریه طلبه سطح چهار رشته فقه خانواده، مؤسسه آموزشی رفیعه المصطفی (ص)، تهران، پژوهشگر، مدرّس حوزه علمیّه، فعّال فرهنگی و نویسنده مسؤول، mohammadifatemeh673@yahoo.
، ج2، ص 125) بنابراین با توجه به تعاریف ذکر شده و مواد قانونی میتوان مهر را این گونه تعریف کرد: «مهر عبارت از مقدار مالی است که با توافق زوجین مشخص میشود و به محض وقوع عقد به ملکیت زن درمی آید و مرد به صورت نقد یا تعهد به ذمه، ملزم به پرداخت آن میشود.
، ص 240) نتیجه آن که: مهریه از نظر اسلام تنها جنبه مادی ندارد، بلکه افزون بر آن، حکمتهای دیگری نیز در تعیین مهر نهفته است بنابراین، نه تنها به زنان به عنوان کالا نگاه نشده، بلکه ارزش و احترام زن به وسیله وضع و تأیید چنین قانونی محفوظ مانده است.
2-3) مهریه در حقوق ایران قانونگذار در ماده 1080 قانون مدنی از نظر مشهور فقها تبعیت کرده و مقرر داشته است که تعیین مهر منوط به تراضی طرفین است.