چکیده:
یکی از کارویژه های مهم قوه مقننه نظارت این نهاد بر امور جاری کشور و اجرای قانون ها به وسیله قوه مجریه است. در این جهت، قانون گذار اساس برخی ابزارهای نظارتی را برای مجلس شورای اسلامی به رسمیت شناخته است.انتخاب وزیران از سوی رئیسجمهور و استیضاح آنان توسط مجلس، از اهرمهای مهم تعامل و توازن قوا محسوب میشود. پژوهش حاضر با هدف بررسی و مرور شرایط حقوقی حاکم بر انتخاب، عزل و استیضاح وزیران در نظام جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. بدین منظور، منابع کتابخانهای اعم از قانون اساسی، متون حقوقی، پژوهشهای پیشین و رویههای مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. یافتههای پژوهش نشان میدهد چارچوب کلی این فرایندها در قانون اساسی مشخص شده است اما معیارها و ضوابط دقیق در قوانین عادی تعریف نشده است. در نتیجه تدوین آییننامهای جامع در این زمینه ضروری به نظر میرسد.
خلاصه ماشینی:
-شرایط حقوقی موجود در خصوص انتخاب، عزل و استیضاح وزیران در حقوق ایران به شرح زیر است: الف) انتخاب وزیران: در مورد قوانین انتخاب وزیران در حقوق ایران، نکات زیر قابل توجه است: - براساس اصل 133 قانون اساسی، وزیران باید توسط رئیسجمهور تعیین و به مجلس معرفی شوند.
فقط فصل ششم نظام نامه داخلی مجلس شورای ملی (مصوب 26 ذى الحجه 1327ق) در باب استیضاح و سوالات از «وزیران حاوی احکام مشخصی درباره استیضاح وزیران و چگونگی اجرای آن بود؛ البته در احکام این فصل به ضمانت اجراهای حاکم بــر استیضاح اشاره نشده بود تصمیم گرفته شده دایر به اجرای موقت آیین نامه داخلی مجلس شورای ملی تنظیمی به وسیله کمیسیون منتخبه (مصوب 1343/12/16)، مصوبه دیگری بود که در فصل یازدهم آن به صورت مبسوط به مقوله استیضاح و احکام حاکم بر آن پرداخته شده بود مطابق ماده 156 قانون پیش گفته هر نماینده ای که نقص قانون یا مسامحه در اجرای آن مشاهده می کرد حق داشت مستنداً به اصول 27 و 42 قانون اساسی وزیر یا وزیران را استیضاح کند همچنین بر اساس ماده پیش گفته یکی دیگر از موارد امکان استیضاح مقامهای بیان شده، سوء جریان اداره و سوء سیاست داخلی و خارجی دولت بود؛ بنابراین مطابق صدر ماده پیش گفته هر نماینده می توانست وزیری را استیضاح کند همچنین ماده های 165 161 قانون پیش گفته بـه انــواع آرای نمایندگان مجلس درباره استیضاح وچگونگی رأی دادن و آثار حاکم بر آن پرداخته بود.
- مطالعه دقیق قوانین و مقررات مربوط به استیضاح وزراء در قانون اساسی : نتیجهگیری این پژوهش با هدف بررسی شرایط حقوقی حاکم بر فرایند انتخاب، عزل و استیضاح وزرا در نظام جمهوری اسلامی ایران انجام شد.