چکیده:
معناشناسی بر اساس مکتب بن با کشف ارتباط معنائی واژگان در یک شبکه معنائی گسترده به نظام معنائی قرآن دست مییابد. از آنجا که در این روش چهرة روشنی از معانی به دست میآید که با روش معناشناسی کلاسیک قابل دستیابی نیست در این نوشتار از آن برای بررسی معنائی واژه «اطمینان» استفاده شده است. این واژه ارتباط وثیقی با مباحث کلامی مانند ایمان، توکل، توسل داشته و فهم درست آن برداشتهای نادرست از این واژه را اصلاح مینماید. حال در این پژوهش نخست مفهوم واژه اطمینان در فرهنگ عرب جاهلی، سپس میدانهای معناشناسی آن در قرآن بررسی و در نهایت شبکه معنایی و واژههای کلیدی و کانونی اطمینان در قرآن تبیین میگردد. نتیجه آن که با توجه به فرهنگ عصر جاهلی و خوی تند اعراب، این واژه در قرآن بیشتر در مفهوم امنیت جسمانی و آرامش مادی توسعه معنایی یافته و بر اساس جهانبینی اسلامی ارزشهای دنیوی و اخروی برای آن ترسیم شده است.
semantics, which has become common in quranic studies in recent years, has been remarkably effective in recognizing the concept of quranic words in various methods based on the text itself. examining the semantic components of words in text is one of the methods that can discover new and hidden dimensions of the words to the researcher. synonyms and antonyms and semantic components of "itminan" are among those that are studied and extracted in the present article. in this study, first, the meaning of "itminan" in pre-islamic arabic culture is investigated, then its semantic components in the qur'an are examined which led to the recognition of the meaning of this word. the result of the research demonstrates that due to the harshness of arabs, the original meaning of "itminan" is more apparent relief and tranquility, but based on its relation with words such as faith, it is semantically developed in the sense of peace of heart which highly plays a role in human spiritual education.
خلاصه ماشینی:
این امکان این سوال را مطرح میکند که با استفاده از این شیوه ، معنای به دست آمده و شبکه معنائی از واژه «اطمینان » چگونه خواهد بود؟ از یک سو، قرآن متنی سرشار از پیچیدگی های زبانی ومعنایی است که در زمان مشـخص ودر بستر فرهنگی- تاریخی خاصی نازل شده است ؛ اما به اعتقاد رایج حوزه مباحث تفسیری، نوع بیانش ، زمانمند و مکانمند نیست (عارفیان ، ١٣٨٢) و به همین دلیل ، در چهارچوب های حـاکم بـر فضای نزول خود محدود نشده و زیرچتر هیچ فرهنگ یا قـومیتی نمـیرود.
جوهری نیز در معنای آن گفته مصدر «اطْمِئْنَانا» بـه معنـی آرام شـدن اسـت (جوهری، ١٤٠٤، ٦ : ٢١٥٨) ابن درید نیز در معنای آن آورده : «گفته میشود اطمان الرجل مصدر آن اطمئنانا؛ زمانی که آزمش پیدا کند» (ابن درید، ١٩٨٧، ٢ : ١٠٨٩) در المحیط نیز عین همین متن تکـرار شده (صـاحب ابـن عباد، ١٤١٤، ٩ : ١٩٣) امّا تاج العروس عنوان میدارد: «از معانی مجازی استعمال «اطمأن الـی» است که مصدر آن «اطْمِئْناناً» و «طُمَأْنِینَۀً» است به معنی: "بـه او اعتمـاد پیـدا کـرد" و "بـا او آرامش یافت "»(زبیدی، ١٤١٤، ١٨: ٣٥٩) با توجه به آنچه گفته شد میتوان دریافـت بـه اجمـاع واژه شناسان عرب این واژه از نظر لغوی به معنی «سکن » است .
با توجه به آنچه گفته شد در معنای اطمینان که همان آرامش اسـت مـیتـوان مـواردی از معانی ملازم را به دست آورد که در ذیل به این معانی پرداخته میشود: بررسی معانی فعال در ایجاد اطمینان منظور از واژه های فعال معانی است که سبب هستند برای ایجاد آرامـش و اطمینـان و بـه صورت علت ناقصه یا معده در ایجاد اطمینان نقش بازی مینمایند.