چکیده:
استعارهها تجلی زبانی استعارههای مفهومی هستند که در زبانشناسی شناختی به فهمیدن یک ایده یا یک حوزه ی مفهومی بر اساس ایده یا حوزهی مفهومیِ دیگر اشاره میکنند. یک حوزهی مفهومی میتواند متشکل از هرگونه سازماندهی منظم تجربیات انسانی باشد. به اعتقاد لیکاف و جانسون(1980) از استعارهها نه تنها میتوان در مورد پدیدهها سخن گفت بلکه میتوان به کمک آنها در مورد آنها اندیشید. پژوهش حاضر استعاره مفهومی و طرحواره تصویری مفهوم انسان را در آثار دکتر شریعتی و مطهری براساس زبانشناسی شناختی مورد بررسی قرار داده است که پژوهشگر با استفاده از نظریه لیکاف و جانسون (1980) به تحلیل طرحواره و استعارهها پرداخته است. این پژوهش از نوع تحلیل – توصیف محتوا و بصورت کمی – کیفی میباشد. پیکره دادههای پژوهش حاضر را چهار اثر از آثار مطهری و شریعتی تشکیل میدهد که از هر کدام دو اثر انتخاب شده است. پژوهشگر پس از استخراج دادهها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس و آزمون لگ خطی به تجزیه و تحلیل دادهها پرداخته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که هردو نویسنده از استعاره های مفهومی و طرحوارههای تصویری درتبیین مفهوم انسان در آثار خود استفاده کردهاند که بسامد آنها در آثار شریعتی بیشتر بوده است. نتیجه دیگری که از این پژوهش بدست آمد نشان میدهد که تفاوت معناداری در ارائه، تنوع و فراوانی انواع استعارههای مفهومی و طرحوارههای تصویری در آثار مطهری و شریعتی وجود دارد.
الاستعارات هی المظهر اللغوی للاستعارات المفاهیمیه التی تشیر فی اللغویات المعرفیه الی فهم فکره او مجال مفاهیمی یعتمد علی فکره او مجال مفاهیمی اخر. یمکن ان یتکون المجال المفاهیمی من ای تنظیم منهجی للتجربه الانسانیه. وفقا للیکوف وجونسون (1980)، یمکن استخدام الاستعارات لیس فقط للحدیث عن الظواهر، ولکن ایضا للتفکیر فیها بمساعدتها. تناول البحث الحالی الاستعاره المفاهیمیه والمخطط البصری للمفهوم الانسانی فی اعمال الدکتور شریعتی ومطهری اعتمادا علی اللسانیات المعرفیه، وقام الباحث بتحلیل المخطط والاستعارات باستخدام نظریه لیکوف وجونسون (1980). هذا البحث من نوع تحلیل المحتوی – الوصف، ومن النوع الکمی – النوعی. تتکون مجموعه بیانات البحث الحالی من اربعه اعمال لمطهری وشریعتی، وقد تم اختیار اثنین منها. وبعد استخراج البیانات قام الباحث بتحلیل البیانات باستخدام برنامج SPSS واختبار السجل الخطی. وتظهر نتايج البحث ان کلا المولفین استخدما الاستعارات المفاهیمیه والمخططات التصویریه فی شرح مفهوم الانسان فی اعمالهما، والتی کانت اکثر تکرارا فی اعمال شریعتی. وتبین نتیجه اخری تم الحصول علیها من هذا البحث وجود اختلاف کبیر فی عرض وتنوع وتکرار الاستعارات المفاهیمیه ومخططات الصور فی اعمال مطهری وشریعتی.