چکیده:
نشانه- معناشناسی یکی از حوزههای نظام گفتمانی است که سازوبرگهای شکلگیری و تولید معنا در متون را بررسی و مطالعه میکند. آلژیرداس گریماس معناشناس فرانسوی، تلاش کرده در حوزه نشانه معناشناسی گفتمان، الگویی منسجم جهت مطالعه روایت و داستان ارائه دهد. به اعتقاد گریماس نظامهای گفتمانی به سه دسته: گفتمان هوشمند، گفتمان احساسی و گفتمان رخدادی تقسیم میشوند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی به بررسی انواع نظامهای گفتمانی موجود در داستان حضرت نوح (ع)پرداخته شده است. این داستان به دلیل داشتن ماهیت گفتمان روایی، حاوی شَوِشها و کُنِشهای متعدد و ارزش محور است و برای بررسی نشانه-معناشناسی نظامهای حاکم در آن درخور توجه میباشد. در این پژوهش کنش مطلوب حضرت یعنی ابلاغ و ترویج حقانیت و یگانگی خداوند به کمک نشانه-معناشناسی نشان داده میشود. تحلیل نظام کنشی گفتمان حضرت نوح(ع)، بیانگر این مطلب است که هستۀ اولیۀ روایت را کنش دستور الهی برای دعوت توحید دین و ترک خدایان دروغین تشکیل میدهد. تحلیل نظام عاطفی گفتمان حضرت نوح(ع) بیانگر این است که عناصر سازندۀ گفتمان عاطفی، دو مفهوم تعلیم برنامۀ دین و عبودیت و انتقال گفتمان هژمونیک حقانیت و احدیت خداوند را تولید میکنند. تحلیل نظام تنشی گفتمان حضرت بیانگر این است که ایشان علیرغم سخنان منطقی و گفتمان آگاهی بخش خود، شناخت تعداد اندکی از یارانش را افزایش میدهد و با افزایش شناخت به طور همزمان ایمان آنها به گفتۀ اولیای الهی افزایش پیدا میکند.
تعتبر السمنطیقیه احد مجالات نظام الخطاب الذی یدرس الیات تکوین وانتاج المعنی فی النصوص. حاول الجیرداس غریماس وهو عالم السمنطیقیه الفرنسی، ان یقدم نموذجا متماسکا لدراسه السرد والقصه فی مجال العلامه الدلالیه للخطاب. وفقا لرای غریماس، تنقسم انظمه الخطاب الی ثلاث فيات: الخطاب الذکی، والخطاب العاطفی، وخطاب الاحداث. فی هذا المقال تمت دراسه انواع انظمه الخطاب المذکوره فی قصه النبی نوح (ع) باستخدام المنهج الوصفی التحلیلی. نظرا لطبیعه الخطاب السردی، تحتوی هذه القصه علی العدید من الجوانب والافعال الموجهه نحو القیمه وهی جدیره بالملاحظه لفحص الدلالات السیمیايیه للانظمه الحاکمه فیها. فی هذا البحث، یظهر العمل المطلوب للامام، ای التواصل وتعزیز شرعیه الله ووحدانیته، بمساعده دلالات الاشاره. ان تحلیل نظام العمل فی خطاب النبی نوح (ع) یبین ان الجوهر الاساسی للسرد هو عمل الامر الالهی بالدعوه الی توحید الدین وترک الالهه الباطله. ویبین خطاب النبی نوح (ع) ان جمیع عناصر الخطاب العاطفی تنتج مفهومی الدین والعبودیه ونقل الخطاب المهیمن لحقانیه الله ووحدانیته. یشیر تحلیل النظام المتوتر لخطاب الامام الی ان الامام بکلامه المنطقی وخطابه الاعلامی یزید معرفه عدد قلیل من اصحابه ویزید معرفتهم فی نفس الوقت ایمانهم بالاقوال.