چکیده:
ترییت صحیح کودکان در پرتو آموزههای اسلام، نقش بسزایی در سعادت دارد که والدین
آن را بر عهده دارند. یکی از این وظائف والدین آشنا کردن آنان با تکالیف الهی خصوصا
نماز استء و روشن است که جواب این سوّال که «مشروعیت عبادات صبی چگونه است؟»
تاثیر عمدهای در انگیزه کودکان نسبت به انجام عبادات خواهد داشت. مقالهی حاضر به
روش فیشبرداری در پی یافتن پاسخ این سوّال, نظریه شرعیبودن عبادت کودکان و نیز
مستحببودنش را اثبات کرده است؛ چون اولا عمومات و اطلاقات ادلهی تکلیفء تنها
شامل بالغین نبوده است؛ بلکه غیر آنان را نیز دربرگرفته است» همچنین عمومات و
اطلاقات غیر تکلیفی و ادلهی دیگرء بر شرعی بودن عبادتهای کودکان دلالت دارند که
استحباب بر آن مترئّب است. ثانیا برخی روایات مستقیما به مشروعیت و استحباب عبادات
کودک آشاره دارند. ثالغا علاوه بر اینکه مانعی برای قبول شدن و مشروع بودن عبادت
کودکان از نظر عقل وجود نداردء بلکه همسان با قاعدهی لطف نیز است. از طرفی نه تنها
در عبادت کودکان مصلحتی وجود دارد بلکه انقیاد و امتثال امر مولا محسوب میشود.
خلاصه ماشینی:
مقدمه یکی از مسائلی که ذهن ما را در فقه درگیر میکند این است که وقتی کودکی که به سن بلوغ نرسیده است تکالیف شرعی را انجام میدهد آیا این نوع از عمل، شرعی است؟ به این معنا که وجوب برداشته میشود؛ اما مشروعیت باقی است و در نتیجه ثوابی در مقابل آن مترتب میشود، یا اینکه شرعی نبوده و صرفاً یک نوع تمرین است؟ سؤال مهمی که ما در این تحقیق به آن توجه داریم، این است که فقه اسلام در مورد شرعی دانستن عبادت کودکان چه نظریهای دارد و آیا صرفاً دید تمرینی دارد یا ثوابی هم برایش لحاظ میکند؟ همانگونه که مشخص است عبادات توقیفی هستند و بدون تشریع قابل امتثال شرعی نیستند و فقط حالت تمرین دارند.
در این جا برای هر دو احتمال دلایلی وجود دارد؛ چون از طرفی همانگونه که میدانیم تکالیف الهی شروطی عام مشروطند (عقل و بلوغ و قدرت) که همه احکام ما بر آنها معلق هستند و بنابراین عبادت آنها فقط تمرین کردن است؛ از طرف دیگر وقتی ما به برخی آیات و روایات نگاه میکنیم میبینیم عبادت آنها بدون پاداش تصور نمیشود و از لطف خداوند متعال به دور است که این اعمال را بدون پاداش و ثواب بگذارد مثلا آنجا که فرموده است: «ما اجر کسانی که عمل صالحی را انجام دادهاند ضایع نمیکنیم» (کهف: 30).
تبیین نظریه صحت عبادات کودکان بدون مشروعیت: نظر برخی از فقها این است که عبادتهای کودکان، درست است اما شرعی نیست و در مورد آنان هیچ امری نیامده است، در نتیجه آثار کار صحیح بر آن حمل میشود.