چکیده:
روایات تفسیری ذیل آیات قرآن کریم، روشنکننده معنا و مصداق برخی آیات درباره ائمه معصومین (ع) هستند. یکی از اوصاف مطرح شده در روایات برای اهل بیت (ع)، «اهل ذکر» است که در آیات 43 سوره نحل و 7 سوره انبیاء با عباراتی مشابه بیان شده است: ﴿وَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ إِلَّا رِجَالًا نُّوحِى إِلَیهمْ فَسْئَلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لَا تَعْلَمُون﴾. آنچه در ایجاد اختلاف در تفسیر و تعیین مصداق برای این آیات قابل ملاحظه است، تقابلی ظاهری است که میان برخی روایات وارده در این موضوع با سیاق این دو آیه جلب نظر میکند. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی پس از ارائه گونهشناسی و دستهبندی آراء مفسران، روایات تفسیرگر مربوط به آیات را ارائه نموده و با تبیین قرائنی از سیاق آیات، سعی در روشنساختن هماهنگی موجود میان روایات و فحوای آیات دارد. از پژوهش حاضر این نتیجه به دست آمد که علاوه بر اثبات عدم وجود تعارض میان روایات و سیاق آیه، در سوره انبیاء مفهوم اهل بیت به عنوان مصداق اهل ذکر در قالبی دوپهلو و در لفافه و پوسته اهل کتاب بیان شده است؛ اما در سوره نحل، مصداق اهل ذکر با تعریف ذکر به قرآن، جز اهل قرآن به شکل اعم و اهل بیت (ع) به شکل اخص نخواهد بود.
Interpretive narrations following the verses of the Holy Quran clarify the meaning and application of some verses about the Imams (AS). One of the attributes mentioned in the narrations for Ahl al-Bayt (AS) is "Ahl al-Zikr" which is expressed in verses 43 of Surah An-Nahl and 7 of Surah Anbiya with completely similar phrases. What is significant in creating a difference in interpretation and determination of the examples for these verses is the apparent confrontation that has taken place between the narrations in this regard with the context of these two verses. This article, after presenting the typology and classification of the commentators' opinions and a brief review of it, presents the narrations expressing this meaning and tries to clarify the existing harmony between the narrations and the context of the verses by explaining the context of the verses of these two suras separately.