چکیده:
بندر چابهار بهواسطه وزن ژئوپلیتیکی بالایش در سطح منطقهای و بینالمللی، از مکانهای جغرافیایی شمرده میشود که نزد قدرتهای بزرگ مانند هند و چین مطلوبیت ویژهای دارد، اما عدم درک درست سیاستگذاران کشور نسبت به اهمیت راهبردی این بندر باعث شده است که ارزش و جایگاه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی این منطقه نادیده گرفته شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و تبیین جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک بندر چابهار در دیپلماسی راه ایران است. نتایج مطالعه نشان میدهد که نگاه توسعهای به بندر چابهار و از میان بردن مشکلات این بندر در گام نخست نیازمند تدوین هرچه سریعتر طرح جامع حملونقل کشور و ذهنیت راهبردی سیاستمداران نسبت به نقش ایران در کریدورهای بینالمللی است. همچنین، کارآمدسازی مدیریت بندر چابهار، ایجاد اجماع در جذب سرمایهگذاری خارجی، توسعه هرچه سریعتر خط راهآهن بندر چابهار-سرخس، آموزش نیروی متخصص بومی و مشارکت آنها در فعالیتهای اقتصادی و افزایش نقش نهادها و شرکتهای بومی در بندر چابهار در این مسیر راهگشاست
خلاصه ماشینی:
بنادر با قرارگیری در موقعیت جغرافیایی ویژه و گلوگاههای راهبردی بهعنوان هاتاسپاتهای تجارت جهانی از اهمیت فوقالعادهای در سیاست خارجی کشورها برخوردار هستند و بهعنوان فضاهای جغرافیایی-استراتژیک کشورها با مزیت دسترسی به دریاها، از مهمترین نواحی هستند که باید بیشازپیش مورد توجه سیاستمداران قرار گیرد؛ زیرا بنادر یکی از حلقههای اصلی حملونقل دریایی و مبادی ورود و خروج کالا هستند که نهتنها ارتباط با بازار جهانی را امکانپذیر میسازند و توسعه و بهرهبرداری حداکثری از آنها با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور بر ایجاد مشارکت راهبردی با دیگر کشورها ازجمله کشورهای همسایه مؤثر است، بلکه برای توسعه تجارت بسیار حائز اهمیت هستند و میتوانند تعیینکننده بهبود جریان ورود و خروج کالاها و روند توسعه اقتصادی باشند.
با اینکه منطقه آزاد چابهار بیش از 20 سال است که فعالیت خود را آغاز کرده، روند توسعه این منطقه بسیار کندتر از آن بوده است که کشور از مزیتهای آن بهرهمند شود و ازآنجاکه اهمیت راهبردی خود را حتی در اقتصاد ملی از دست داده است، در حال از دست دادن مزیت نسبی خود در مقایسه با بنادر دیگر ازجمله بندر مجاور یعنی بندر گوادر نیز هست.
از اوایل دی سال ۱۳۹۷ و در قالب توافقنامه چابهار میان سه کشور هندوستان، ایران و افغانستان، سازمان بنادر و دریانوردی ایران، راهبری بندر شهید بهشتی چابهار را به شرکت «ایندیا پورتز گلوبال لیمیتد»، شرکتی که زیرمجموعه وزارت بنادر، کشتیرانی و آبراههای هند شمرده میشود، سپرد تا دو کشور با بسط و توسعه همکاریهای تجاری و حملونقلی فیمابین و منطقهای و همچنین، با استفاده از معافیت چابهار از تحریمها از سوی ایالات متحده آمریکا، ضمن سرمایهگذاری در این بندر، آن را به شبکه تجارت بینالمللی خود با افغانستان و کشورهای آسیای میانه متصل کند.