چکیده:
این پژوهش با هدف مفهومشناسی نوعدوستی در منابع اسلامی و ساخت آزمون اولیة آن براساس منابع اسلامی انجام گرفت. بدین منظور با مراجعه به منابع اسلامی، از روش تحلیل محتوا استفاده گردید و برای ارزیابی روایی و اعتبار آزمون، از روش پیمایشی با انتخاب نمونة 109 نفری از میان طلاب حوزة علمیة قم و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی بهره گرفته شد. ساختار برداشتشده از منابع اسلامی برای نوعدوستی شامل شش مولفه است: 1. پذیرش؛ 2. پیوندجویی؛ 3. محبت به دیگران؛ 4. یاریگری؛ 5. گذشت؛ 6. ازخودگذشتگی. روایی این ساختار از نظر کارشناسان دینی دارای تحصیلات روانشناسی، طبق ساختار لیکرت چهارگزینهای تایید شد؛ سپس براساس ساختار بهدستآمده، نزدیک به صد گویة اولیه طراحی گردید و روایی آنها از نظر کارشناسان تایید و طبق نظر آنها، تعدادی از گویهها حذف شد و درنهایت، نسخة پنجاهسوالی آزمون مورد ارزیابی قرار گرفت. اعتبار آزمون با بررسی همسانی درونی از طریق ضریب آلفای کرونباخ در سطح 923/0 بهدست آمد. دونیمهسازی نیز اعتباری در حد 869/0 و 870/0 برای دونیمه را نشان داد. بنابراین، این آزمون از اعتبار و روایی مناسب برخوردار است.
This paper aims to study the cocept of philanthropism in Islamic sources and to develop a preliminary test thereon. Thus and referring to the Islamic sources, the content analysis method is used. For the validation and reliability assessment of the test, a survey method was employed with a sample of 109 students from the religious seminary of Qom and the Azad Islamic University.
The structure derived from Islamic sources for philanthropism included six components: 1. Acceptance; 2. Bonding; 3. Friendship with others; 4. Supportiveness; 5. Forgiveness; 6. Selflessness. The validity of this structure was confirmed by religious experts with psychology backgrounds using the Likert four-option structure. Subsequently, based on the achieved structure, nearly a hundred initial accounts were designed and validated by experts; and following experts' opinions, some items were eliminated, resulting in a final fifty-question version of the test for evaluation.
The reliability of the test was obtained at a level of 0.923 through internal consistency analysis using Cronbach's alpha coefficient. The split-half reliability also revealed values of 0.869 and 0.870 for the two halves of the test. Therefore, this test exhibits appropriate validity and reliability.
خلاصه ماشینی:
بدین منظور با مراجعه به منابع اسلامی، از روش تحلیل محتوا استفاده گردید و برای ارزیابی روایی و اعتبار آزمون، از روش پیمایشی با انتخاب نمونة 109 نفری از میان طلاب حوزة علمیة قم و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی بهره گرفته شد.
در مورد ساخت آزمون در زمینة نوعدوستی باید توجه داشت که اگرچه آزمونهای محدودی مانند آزمون رفتاری کارلو و راندل (Carlo & Randall) (2001) را میتوان یافت که در روانشناسی از آن استفاده میشود، اما با توجه به اهمیتی که موضوع نوعدوستی دارد و از سویی کاوشهایی که نگارنده دراینباره داشته، پژوهش مستقلی دربارة نوعدوستی صورت نگرفته است که ضمن تعریف آن، به بیان مؤلفهها، کارکردها و نشانههای آن با استفاده از منابع اسلامی بپردازد.
بنابراین با توجه به ضرورت نوعدوستی و تأكیدات بارز منابع اسلامی بر مفاهیم اخلاقیای همچون نوعدوستی، ساخت یك ابزار معتبر و روا كه بتواند این سازه را براساس آموزههای دینی مفهومسازی و اندازهگیری كند، ضروری شمرده میشود و میتواند علاوه بر گسترش حوزة متون دینی و انعکاس قابلیت كاربرد آن در علم روانشناسی، مسیر را برای سایر پژوهشگران در زمینههای مختلف پژوهشی هموار کند و نتایج چشمگیری بهدست دهد.
با توجه به بررسیها و نتایجی که در این پژوهش از آیات و روایات بهدست آمد و تأییدی که از کارشناسان گرفته شد، نوعدوستی در فرهنگ اسلامی دارای صفات و ویژگیهای بههمپیوستهای است که شامل پذیرش، پیوندجویی، محبت به دیگران، یاریگری و حمایتگری، و گذشت و ازخودگذشتگی میشود.
نتایج نشان داد که آزمون نوعدوستی مبتنی بر منابع اسلامی از روایی لازم برخوردار است.