چکیده:
در این مقاله ضمن بیان فرق علوم قرآن و علوم قرآنی، ترکیب علم قرآنی در آراء اندیشمندان به بحث گذاشته شده است و دیدگاه آیت الله معرفت نیز مورد ارزیابی قرار گرفته شدهاست. قسم دیگر مقاله به بررسی مرزهای علوم قرآن میپردازد و گستره مباحث علوم قرآن مطرح شده است. فرق علوم و معارف قرآن نیز بخش دیگر از مقاله را به خود اختصاص داده است. در این مقاله زوایای مختلف مباحث علوم قرآن چون علوم لفظی و معنوی، تاریخی و تفسیری، برون قرآنی و درون قرآنی، علوم متصل و مستفاد از قرآن از تقسیمات علوم قرآن دانسته شده است. مؤلف در این مقاله به بحثهای دیگری در این باره به اختصار اشاره کردهاست که از جمله آنها، ارتباط عترت با علوم قرآن، شیوه بحث در مباحث علوم قرآن، ماهیت، موضوع و جایگاه علوم قرآن و نیز ضرورت بحث در این حوزه میباشد.
خلاصه ماشینی:
"چراکه اینها در حقیقت زاییده خود قرآن کریم هستند، برخی از این علوم عبارتنداز: تاریخ قرآن شامل: کیفیت نزول قرآن، نگارش و رسم الخط قرآن، نویسندگان وحی، جمع و تألیف قرآن در عصر پیامبر صلیاللهعلیهوآله ، جمع و تألیف قرآن پس از رحلت پیامبر صلیاللهعلیهوآله ، قاریان و قرائتهای گوناگون، ترتیب نزول و ترتیب مصحف، تقسیم بندی و اجزاء قرآن، اعجام و اعراب گذاری قرآن، تجوید و تلاوت قرآن، مفردات و معانی واژگان، وجوه و نظائر، غریب القرآن، زبان قرآن، شناخت آیات و اقسام آن، تناسب آیات و سور، احکام و تشابه، نسخ و تخصیص آیات قرآن، اسباب النزول، شناخت اسمی و وصفی قرآن، حدوث و قدم قرآن، ظهر و بطن، تحریف ناپذیری قرآن، اعجاز قرآن و تفسیر و تأویل قرآن.
در خصوص دانشهای مربوط به قرآن، علوم دیگری نیز دخالت دارند، که در مجموع عبارتند از: علم لغت یا دانش شناخت واژهها، علم صرف یا دانش تغییر ساختها و شناخت جایگاه فردی واژهها، علم نحو یا دانش شناخت جایگاه ترکیبی واژهها و اعراب آنها، فقه اللغه یا دانشی که از ارتباط لفظی و معنوی واژگان سخن میگوید، علم اشتقاق یا دانش ارتباط واژهها و معانی آنها با یکدیگر، علم اسالیب یا شناخت شیوههای کلامی که عبارت است از (علم معانی، دانشی که درباره لفظ، از جهت مطابقت با مقتضی حال گفتگو میکند، علم بیان، دانشی که از نحوه بیان یک معنی از راههای گوناگون بحث میکند، علم بدیع، دانشی که درباره زیبائیهای کلام سخن میگوید)(11)، علم منطق ابزاری است که آدمی با به کار گرفتن آن، از خطای در فکر مصون میماند(12)، علم منطق از این جهت در ردیف علوم لفظی قرار گرفته است، که درباره چگونگی چینش قضایا، که مقدمات قیاس میباشد، نیز بحث میکند."