چکیده:
حس کنجکاوی در نهاد آدمی بوده» هست و خواهد بود. بشر همواره سعی داشته است که
رازها و اسرار سربسته را برای خود بشکافد و حقایق پنهان را برای خود آشکار کند. میل به
ارضای این حس موجب شده است که بشر به کشف مجهولات و در نتیجه» پیشرفتهای چشوگیر
در تمامی زمینههای علمی دست پیاید.
از اینروه در دنیای امروز که رشد و گسترش علم و تکنولوژی از عناصر مهم پیشرفت و
توسعه در همه ابعاد اقتصادی» فرهنگی؛ اجتماعی و ... به حساب می آیدء نهادها و نظامهای
آموزشی و پژوهشی نقشی بس عظیم و پراهمیت دارند.
نظام آموزش عالی به عنوان یکک نظام پویا» هوشمند و هدفمند در این راستا دارای نقش
عمدهای چون تربیت نیروی انسانی متخصص موردنیاز جامعه» ترویج و ارتقای دانش»
تحقیق و تتبع و زمینهسازی برای توسعة کشور است و تحقق این اهداف» وسواس غلمی -پژوهشی
خاصی را طلب میکند.
حال با توجه به نقش اساسی و مهم نهاد دانشگاه در نظام تحقیقاتی کشور باید گفت متاسفانه
یکی از کلیدیترین و مهمترین ضعفهای نظام تحقیقاتی کشور در این واقعیت رخ مینماید که
دانشگاهها صرفا به نقش آموزشی خود تحلیل یافتهاند» حال آنکه در جهان امروز دانشگاهها به
هیچ روی یکک نهاد آموزشی صرف را به ذهن متبادر نمیکنند.
از سوی دیگرء وضعیت تحقیقات در بعضی رشتههای دانشگاهی» به خصوص علوم تربیتی» با
ضعف و نقصان بیش تری همراه است. اهمیت تحقیق در این علوم آنگاه لمس میشود که نقش این
دسته از علوم را در زندگی انسان و تکامل و سعادت او و نیز تحولات و سازندگی جامعه در ابعاد
مختلف بررسی کنیم؛ چرا که محور تحقیقات در علوم تربیتی "اسان" است. از این جهت
دقیق ترین» ارزشمندترین و پیچیدهترین موضوعها را به خود اختصاص میدهد.
کلاپاردء روانشناس بزرگک سوئیسی» که قانون "توجه یا انتباه" را به دست داده است» دربارة
تعلیم و تربیت میگوید که: "بر طبق ایناقانون هرا چّه آموری برای ما آشناتر باشد» دیر تر توجه ما به
آن جلب میشود. تعلیم و تربیت وجود داشته و دار و بم صورتهای گونا گون همواره جزیی از
حیات اجتماعی و آشناکردن نسل جوان:با این زندگی و عبور از یک حالت به حالت دیگر است و
شاید همین آشنا بودن از یاد ما برده باشد کهتئیت فرآیند بسیار مهم و پیچیدهای است"(۱).
عوامل متعددی در ناشناختهماندن و کم بها دادن به تحقیقات علوم تربیتی دخالت دارند؛ به
همین جهت موانع و محدودیتهای بیشمار هم پیش روی محققان قرار داشته و دارد که باید با
توجه به اهمیت و اولویت غلوم تربیتی از میان برداشته شود.
اعضای هیات علمی از عوامل اصلی و مهم نظام آموزشی کشور هستند. از آنجا که نقش
آموزش عالی در توسعة اقتصادی» اجتماعی و ... تعبین کننده است و یروی انسانی متخصص
موردنیاز بخشهای مختلف توسط بخش آموزش عالی تربیت میشود» تقویت و توسعه این بخش
زیربنای توسعه سایر بخشها خواهد بود.
از اینرو محیط دانشگاهی باید به گونهای سازنده و در شرایطی به وجود آید که بر پایة
تحقیق " استوار باشد و با ایجاد امکانات و به تناسب نیاز کشورء اعضای هیات علمی را عملا
درگیر تحقیقات» بهویژه در زمینة علوم تربیتی» کند. در این صورت است تحقیق به صورت بکک
مسّله کانونی مطرح خواهد شد نه امری حاشیهای. در حقیقت خوداتکایی علمی» فکری»
فرهنگی» سیاسی» اقتصادی و پرتوان کردن سازندگی و توسعة کشور جز از طریق نیروهای
متخصص کارآمد و گسترش امر تحقیقات در کشور میسر نیست.
خلاصه ماشینی:
هدف کلی تحقیق هدف کلی این تحقیق،شناسایی وضعیت تحقیقات در میان اعضای هیأت علمی دانشکدهها و گروههای آموزشی علوم تربیتی دانشگاههای دولتی شهر تهران بوده است.
میزان و نحوهء تخصیص اعتبارات و امکانات دانشگاهها به تحقیقات علوم تربیتی تا چه اندازه مناسب است؟ جامعهء آماری کلیهء اعضای هیأت علمی دانشکدهها و گروههای آموزشی علوم تربیتی دانشگاههای دولتی شهر تهران،به تعداد 141 نفر در سال تحصیلی 74-75 جامعهء آماری این پژوهش را تشکیل دادهاند(جدول شمارهء 1).
در رابطه با سؤالهای اول و دوم تحقیق به ترتیب نتایج حاصل از آزمودنیهای تحقیق نشان داد که با توجه به اینکه مجذور کای محاسبهشده با درجهء آزادی df-2 در سطح 1%معنادار نیست،بنابراین با اطمینان 99%میتوان بیان کرد که: -بین امکانات اقتصادی و رفاهی اعضای هیأت علمی با انجام تحقیقات به وسیلهء آنها،به عنوان مجری،رابطهء معنیداری وجود ندارد.
پیشنهادها با توجه به ارتباط تأمین امکانات اقتصادی و رفاهی اعضای هیأت علمی با انجام تحقیقات به وسیلهء آنها،لازم است به تأمین معیشتی استادان اهمیت بیشتری داده شود تا آنان به ایفای نقش مهم خود بپردازند و ناگزیر نباشند که جهت تأمین معاش به دنبال حق التدریس بیشتر و اشتغالات متعدد دیگر باشند.
با توجه به اینکه یکی از دلایل مهم گرایش اعضای هیأت علمی به انجام تدریس بیشتر نسبت به انجام تحقیق،بالا بودن امتیاز فعالیتهای آموزشی نسبت به فعالیتهای پژوهشی در ارتقای شغلی و اعطای مراتب دانشگاهی(استادان)و نیز بالا بودن میزان حق التدریس نسبت به حق التحقیق بوده است،لازم است برای ارتقای پژوهش در دانشگاهها،قوانین ارتقا به نفع پژوهش اصلاح شود تا با ایجاد انگیزههای مادی و معنوی به عنوان یک امر موظف انجام پذیرد.