چکیده:
اگرچه در یک نگاه ساده به عملکرد یک سازمان (یک واحد صنعتی و یا در مقیاس بزرگتر
یک مجموعه صنعتی و یک شرکت)، ممکن است نقش هیئتهای مدیره چندان چشمگیر بهنظر
نرسد، اما به صراحت باید گفت که موفقیت و یا عدم موفقیت هر سازمان و یا شرکتی در
بلندمدت به قدرت و نحوه عملکرد هیئتمدیره آن بستگی دارد[1].
تجزیه و تحلیلهای متعددی که بهویژه در چند سال اخیر بر روی عملکرد شرکتها و
سازمانهای موفق و ناموفق جهان انجام گرفته است، باعث پدیدآمدن پارادایم جدیدی در
هزاره نوین شده است:
«هیئتهای مدیره بزرگترین چالش و تهدید برای بقای سازمان تحت رهبریشان هستند»[2].
این دیدگاه جدید موجب بازنگری در فرایندهای گزینش، بهکارگیری، آموزش، ارتقا و
هدایت و راهبری هیئتهای مدیره شده است. با توجه به همین دیدگاه و نقش والای
هیئتهای مدیره در تعالی سازمانها و شرکتهای تحت رهبریشان به خصوص در شرایط رقابتی
امروز، محققان و اندیشمندان حوزه مدیریت تا آنجا پیش رفتهاند که اعتقاد دارند باید
برای هیئتهای مدیره نیز استاندارد تعریف شود و بر اساس این استانداردها عملکرد
هیئتمدیره بهطور کامل و هریک از اعضای آن بهصورت منفرد مورد ارزیابی قرار گیرد.
در همین راستا و با هدف متعالیسازی و تدوین استانداردهایی برای هیئتهای مدیره،
مقاله حاضر تدوین شده است. نویسنده اصلی ( هرب روبن اشتین) در این مقاله بر پایه
تحقیقات گسترده و دقیق به تشریح 12 استاندارد جدید برای هیئتهای مدیره پرداخته
است. ما نیز تلاش کردهایم که تا حد ممکن این استانداردها را بومی کنیم تا با شرایط
هیئتهای مدیره داخل کشور قابل انطباق باشند. سپس با توجه به این استانداردها، برای
اندازهگیری عملکرد هیئتهای مدیره پرسشهایی در گروههای مختلف مطرح شده است که پاسخ
آنها مجموعه امتیازات ارزیابی عملکرد را نشان خواهند داد.
هیئتهای مدیره میتوانند با استفاده از این مدل ارزیابی، عملکرد گذشته و آینده خود
را اندازهگیری کنند. این مجموعه استانداردها میتواند مبنای مسیر توسعه و پیشرفت
هیئتهای مدیره در آینده باشد.
خلاصه ماشینی:
با توجه به همین دیدگاه و نقش والای هیئتهای مدیره در تعالی سازمانها و شرکتهای تحت رهبریشان به خصوص در شرایط رقابتی امروز، محققان و اندیشمندان حوزه مدیریت تا آنجا پیش رفتهاند که اعتقاد دارند باید برای هیئتهای مدیره نیز استاندارد تعریف شود و بر اساس این استانداردها عملکرد هیئتمدیره بهطور کامل و هریک از اعضای آن بهصورت منفرد مورد ارزیابی قرار گیرد.
سپس با توجه به این استانداردها، برای اندازهگیری عملکرد هیئتهای مدیره پرسشهایی در گروههای مختلف مطرح شده است که پاسخ آنها مجموعه امتیازات ارزیابی عملکرد را نشان خواهند داد.
این استانداردهای جدید بهشرح زیرند: * استاندارد شماره 1: همه سازمانهای غیرانتفاعی و شرکتهای تجاری باید طبق مقررات یک هیئتمدیره انتخاب کنند که وظایف هریک از اعضای آن و کل هیئتمدیره بهصورت مکتوب از قبل مشخص شده باشد و با همه استانداردهای کلیدی، اهداف و ارزشهای سازمان بهطور کامل مطابقت داشته باشد.
* استاندارد شماره 3: هیئتمدیره باید بهطور مرتب (فواصل زمانی کمتر از یک سال نباشد) هریک از اعضا و فرایندها، عملیات و سهم مشارکت واقعی و قابل اندازهگیری خود در پیشبرد سازمان را مورد ارزیابی قرار دهد و در صورت نیاز اعضای هیئتمدیره و فرایندها و عملیاتی را تغییر دهد که کمک قابل توجهی به موفقیت سازمان نمیکند.
* استاندارد شماره 8: هریک از اعضای هیئتمدیره باید در راه شناسایی و ازبینبردن عدم یکپارچگی سازمانی، نقض اخلاقی و یا قصوری به طور جد تلاش کند که ممکن است سازمان را از اجرای قوانین و یا تبعیت از بالاترین استانداردهای اخلاقی جامعهای بازدارد که در آن فعالیت میکند.