چکیده:
اساس این پژوهش و بررسی را «رابطه انسان با خدا» در قالب مدلهای مختلف
جهتگیری ارزشی در جامعه ایران تشکیل میدهد. با الهام از آموزههای مولای متقیان،
امام علی علیهالسلام در نهج البلاغه، مدلی نظری برای بررسی طراحی گردید. روش تحقیق،
تحلیل محتوای مضامین ارزشی مندرج در روزنامههای کثیرالانتشار و با قدمت چهل سال
گذشته بوده است. بر اساس یافتهها و نتایج تحقیق، جهتگیری نظام ارزشهای دینی ـ
فرهنگی بر پایه سنجههای دینداری از مدل «احساسی ـ مناسکی» پیش از انقلاب
اسلامی به مدل «پیامدی ـ فکری» بعد از انقلاب اسلامی تحول یافته است. نتایج حاصل
از تحلیل خوشه (cluster analysis) و الگوریتمهای خوشهبندی نیز نشان دهنده آن است
که وقتی جهتگیریهای ارزشی از نوع «پیامدی» در حوزه دینداری رواج مییابد، بقیه
ارزشها در این حوزه تحتالشعاع قرار میگیرند.
خلاصه ماشینی:
"همچنین در رابطه با «ارزشهای مثبت مربوط به متغیر رابطه انسان با خدا» (یعنی شاخصهای: ایمان و اعتقاد به خدا و دین، اعتقاد به اصول دین، وجود و لزوم انجام مناسک دینی، وجود زندگی دینی، وجود احساسات و عواطف دینی، وجود دانستنیها و دانش دینی) و تفاوت نسبتهای مشاهده شده در مقاطع قبل و بعد از انقلاب اسلامی، نتایج حاصله نشاندهنده آن است که این شاخص با مقدار 3/4 = t و درجه آزادی بینهایت وسطح معنیداری 0/000=p، با99 درصد اطمینان از تفاوت معنیدار آماری بین این دو مقطع زمانی برخوردار است.
همچنین در رابطه با «ارزشهای منفی مربوط به متغیر رابطه انسان با خدا» (یعنی شاخصهای: عدم ایمان به خدا و دین، عدم اعتقاد به اصول دین، عدم وجود و لزوم انجام مناسک دینی، عدم وجود زندگی دینی، عدم وجود احساسات و عواطف دینی، عدم وجود دانستنیها و دانش دینی) و تفاوت نسبتهای مشاهده شده در مقاطع قبل و بعد از انقلاب اسلامی، نتایج حاصله نشاندهنده آن است که این شاخص با مقدار 23/4 = t و درجه آزادی بینهایت وسطح معنیداری 0/000 =p، با 99 درصد اطمینان از تفاوت معنیدار آماری بین این دو مقطع زمانی برخوردار است.
در سال 1368 نیز به نظر میرسد نگرش به دین و تلقی از دینداری با توجه به شرایط اجتماعی این دوره قابل توضیح بوده و بتوان شاخص بودن آن را (به دلیل حایز بودن بیشترین تفاوت و تشکیل یک گروهبندی متفاوت) با شرایط خاص این دوره، یعنی پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران که دورانی مشحون از حماسه آفرینیهای رزمی ملهم از باورها و ارزشهای دینی همچون مبارزه با دشمن متجاوز به نوامیس و مقدسات، دفاع از میهن اسلامی، شهادت در راه خدا و لزوم حفظ دولت دین (هر چند با ارتحال رهبر انقلاب) است، توضیح داد."