چکیده:
در این مقاله سعی شده تا میزان گرایش به هویت ملی و هویت قومی ترکمن ها مورد بررسی قرار گیرد. کلیه خانوارهای ترکمن پنج شهر ترکمن نشین استان گلستان؛ یعنی آق قلا، بندر ترکمن، گنبد کاووس، کلاله و مراوه تپه، جامعه آماری تحقیق را تشکیل می دهند. فرضیه اصلی تحقیق این است که بین میزان گرایش به هویت ملی و میزان گرایش به هویت قومی ترکمن رابطه وجود دارد. متغیرهای اصلی شامل هویت ملی و هویت قومی می باشد که رابطه همبستگی بین آن دو مورد بررسی قرار گرفته است. برای سنجش میزان گرایش به هویت ملی، چهار مولفه در نظر گرفته شد که عبارتند از میراث فرهنگی، زبان، سرزمین و تاریخ. هویت قومی نیز بر اساس چهار مولفه مورد سنجش قرار گرفته که عبارتند از میراث فرهنگی، زبان، مذهب و تاریخ. نتایج به دست آمده از اطلاعات و داده های گردآوری شده حکایت از آن دارد که ترکمن ها نه فقط گرایش بالایی به هویت قومی دارند، بلکه گرایش به هویت ملی نیز در آنها بالا بوده و بین این دو نوع هویت همبستگی نسبتا نیرومند وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
"نتایج به دست آمده از اطلاعات و دادههای گردآوری شده حکایت از آندارد که ترکمنها نه فقط گرایش بالائی به هویت قومی دارند،بلکه گرایش بههویت ملی نیز در آنها بالا بوده و بین این دو نوع هویت همبستگی نسبتانیرومند وجود دارد.
بر این اساس،این پرسشطرح میشود که این ارتباط و تعامل چه تأثیری بر نگرش قوم ترکمن،نسبت بهمؤلفههای هویت محلی و هویت کلان ملی گذاشته است؟آیا ترکمنها برای خودهویت جداگانهای قائل بوده و خود را تافتهای جدا بافته از جامعه کل میپندارند؟یاهویت قومی خود را در بستر هویت ملی و ایرانیت خود میپسندند؟در واقع،پرسشاین است که چه رابطهای بین هویت ملی و هویت قومی ترکمن وجود دارد؟ ویت ملی ملت و هویت ملی مفاهیم مرتبط باهم هستند و اصولا ملتی با ویژگیهای امروزیآن لازم است تا هویت ملی شکل گیرد.
تنها مؤلفهای که کمترین میانگین(2/17)در میان سایر شاخصها را کسب کردهاندتکلم با اعضای خانواده است که حدود نیمی از ترکمنها(49 درصد)با اعضایخانواده خود به زبان محلی تکلم میکنند و اصلا از زبان ملی استفاده نمیکنند.
کسب میانگینکمتر از 2/5،نشان از تمایل به مهاجرت است و البته اگر این آزمون در مناطق دیگر ایران،که قوم خاصی در آن زندگی نمیکند انجام گیرد نیز احتمالا نتایج مشابهی حاصلخواهد شد که میتواند ناشی از تأثیر عوامل مختلف از جمله جهانی شدن بر کشوریمانند ایران باشد.
در خصوص مطرح کردن زبان ترکمنی و مذهب که هردو از شاخصههای عمدهترکمنها میباشد،به نظر میرسد این تمایل در ترکمنها به عنوان فرهنگ محلی مطرحبوده و جای تردیدی ندارد که مؤلفههای قومی و ملی تضادی با هم ندارند."