چکیده:
یکی از سوالات مهمی که در بحث نبوت مطح می شود، این است که چرا در میان همه انسان ها تنها افراد خاصی به عنوان پیامبر انتخاب می شوند و به آنان مقام عصمت داده می شود؟ آیا این انتخاب بر اساس لیاقت و شایستگی خود آنان بوده، یا این که صرفا موهبتی الهی است که خداوند به آنان داده و به دیگران نداده است؟ اگر این انتخاب بر اساس شایستگی آنان بوده است، این شایستگی را چگونه به دست آورده اند؛ با این که تشیع معتقد است: آنان از ابتدای تکلیف و قبل از بعثت معصوم بوده اند و بعضی از آنان در زمان کودکی پیامبر بودند؛ و اگر این انتخاب فقط یک موهبت الهی است، چرا این موهبت تنها شامل آنان شده است و در این صورت عدالت و حکمت خداوند چگونه توجیه می شود و این مقام چه افتخاری برای آنان خواهد بود؟ در این مقاله تلاش شده است که بر اساس روایات و استفاده از مبانی علم کلام به این سوالات پاسخ داده شود.
خلاصه ماشینی:
"کلینی(م 329 ق)در کتاب الکافی آمده است: عن أبی عبد الله علیه السلام قال:أوحی الله-عز و جل-إلی موسی علیه السلام:أن یا موسی!أتدری لم اصطفیتکبکلامی دون خلقی؟قال:یا رب!ولم ذاک؟قال:فأوحی الله-تبارک و تعالی-إلیه أن یا موسی!إنی قلبت عبادی ظهرا لبطن،فلم أجد فیهم أحدا أذل لی نفسا منک؛1 امام صادق علیه السلام میفرماید:خداوند به موسی وحی فرستاد که ای موسی،آیا میدانی از چه رویتنها تو را به وحی و کلام خویش برگزیدم؟عرض کرد:پروردگارا،از چه روی بوده است؟خداوندفرمود:ای موسی،من دل بندگانم را زیر و رو کردم و در بین ایشان کسی را چون تو خاکسارتر درپیشگاه خود ندیدم.
ابن عساکر(م 499 ق)در کتاب تاریخ مدینه دمشق آورده است: عن داود بن أبی هند،عن وهب بن منبه قال:قرأت فی بعض الکتب التی أنزل الله من السماء إن اللهقال لموسی:أتدری لأی شیء کلمتک؟قال:لأی شیء؟قال:لأنی اطلعت فی قلوب العباد فلم أرقلبا أشد حبا لی من قلبک؛ خداوند به موسی فرمود:آیا میدانی از چه روی تو را به وحی و کلام خویش برگزیدم؟عرضکرد:از چه روی بوده است؟فرمود:چون من بر دل بندگان خویش که واقف شدم،در بین ایشاندلی را که محبتش نسبت به من بیشتر از دل تو باشد،نیافتم.
واضح است که انتخاب حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم به عنوانپیامبر و انتخاب حضرت علی علیه السلام و سایر ائمه علیهم السلام به عنوان امام،بعد از تولد آنان نبوده،بلکه خدواندآنان را از ازل به عنوان پیامبر و امام برای آن زمان خاصی انتخاب کرده بود و دلیل این انتخاب همهمان برتری آنان نسبت به دیگران در اطاعت و بندگی خداوند بوده است؛یعنی خداوند با علم ازلیمیدانست که پیامبر اسلام و ائمه علیهم السلام در آینده،حتی اگر به رتبه پیامبری و امامت هم نایل نشوند،بااراده و اختیار خود نسبت به انسانهای دیگر در برابر خداوند مطیعتر و متواضعترند و بیشاز دیگراندر مسیر اطاعت و بندگی خداوند قرار دارند؛لذا در میان همه انسانها،آنان شایستهتر از دیگران براینیل به رتبه پیامبری و امامت هستند."