چکیده:
«جهاد الدعوة»که در لسان فقهای شیعه،به جهاد ابتدایی شهرت یافته است،در راستای ابلاغ احکام و معارف اسلامی به اقصی نقاط جهان تشریع گردیده است. علیرغم پذیرش اصل جهاد،اصل صلح همزیستی مسالمتآمیز نیز میتواند از جایگاه خاصی در اسلام برخوردار باشد؛چرا که عمل به مقدمات و شرایط این نوع جهاد،زمینه را برای اجرای هر چه بهتر اصل صلح و همزیستی مسالمتآمیز فراهم میسازد.دعوت،که از مهمترین شرایط و مقدمات جهاد است مشتمل بر موارد هستند که علیرغم پذیرش نظریهی جهاد،مسلمین را مکلف میکنند که زندگی مسالمتآمیزی را با کفار در پیش گیرند.البته این بدان معنا نیست که این روابط مسالمتآمیز همواره حفظ خواهد گردید؛زیرا هدف از این روش مسالمتآمیز آن است که زمینههای دعوت،هرچه سریعتر و آسانتر فراهم گردد و الا اگر سران کفر و طاغوت مانع از چنین دعوت مسالمتآمیزی گردند،جهت رفع موانع دعوت،اقدام بعدی مسلمین گزینهی جنگ با سران کفر خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"در ذیل آیهی شریفهی فلا تطع الکافرین و جاهدهم به جهادا کبیرا ،53همانگونه که پیش از این ذکر گردید،مفسرین ضمیر«به»را به قرآن ارجاع دادهاند و جهاد به وسیلهی قرآن را از وظایف پیامبر صلی الل?ه علیه و اله دانستهاند و از آنجا که مورد،مخصص حکم دراین آیه نیست،میتوان جهاد از طریق اقامهی براهین و حجج را از وظایف تمامی مسلمین دانست و واضح است که چنین وظیفهای منحصر در موارد خاصی مثل جهاد نیست و در همه جا د و در همهی زمانها به گردن مسلمین است.
براساس این نظر،منحصر ساختن این سهم به زمان رسول اکرم صلی الل?ه علیه و اله و ائمه اطهار علیهم السلام نیز از آیه استفاده نمیشود،بلکه تألیف قلوب در هر زمانی مصداق دارد و تنها در صورتی میتوان این حکم را منحصر به شرایط خاصی نمود که مخصصی آمده باشد.
ادلهی روایی بررسی یکایک روایاتی که در این زمینه وارد شده است،خود بحثی مفصل را میطلبد و لذا در اینجا تنها روایاتی را بررسی خواهیم کرد که میتوان با استفاده از آنها این ادعا را به اثبات رساند که اولا،این سهم مختص به مسلمین نیست و کفار را نیز دربرمیگیرد؛ثانیا،این سهم منحصر در جهاد نیست،بلکه دادن چنین سهمی به کفار برای جذب آنها به سوی اسلام نیز مشروعیت دارد؛و ثالثا،این حکم منحصر به زمان حضور امام علیه السلام نیست و در تمام زمانها و مکانها جاری است.
در روایتی که از ابن عباس نقل شده است،تصریح گردیده که دلیل اعطای مال از سوی پیامبر صلی الل?ه علیه و اله به چنین کسانی،تقویت ایمان آنان بوده و این سهم منحصر در امور مربوط به جنگ نبوده است."