خلاصه ماشینی:
"در زمان خلفای عباسی عدهء زیادی از کتب یونانی راجع بانواع علوم و فنون بوسیلهء هیئتهای دانشمند و در عین حال خیلی زحمتکش بزبان عربی ترجمه شد و پس از مدت قلیلی کانونهای فرهنگی درخشانی در بغداد،جندیشاپور،اصفهان،سمرقند،دمشق،قاهره کروآن(قیروان)فاس (مراکش)و همچنین در اسپانیا در شهرهای تولد(طلیطله)و لانس(بلنسیه)موریس،غرناطه،سویل (اشبیلیه)کوردو(قرطبه)تشکیل یافته و دانشمندان عالیمقام و محترمین و کاشفین بزرگ عصر خود از آنها بیرون آمدند،در نتیجهء محبت حقیقی و اخلاص بیریا که خلفای عباسی بعلم و دانش داشتند و حمایتی که از علما و دانشمندان بدون فرق نژاد و مذهب مینمودند روزبروز برونق بازار علم و دانش افزود و در آن زمان که ملل اروپا گرفتار هبوط و سقوط علمی و اجتماعی بوده و در ظلمت نادانی و انحطاط روزافزون بسر میبردند دنیای اسلام باوج اعتلای تمدن در پیشرفت بود شهرهای اسلامی معمور،پرجمعیت و از هر جهت مورد غبطهء دیگران بودند و مراکز مهم علمی و صنعتی و بازرگانی بشمار میآمدند.
برای شرح حال و خدمات اطبای اسلامی کتاب مستقل و مفصلی باید نوشت و ما در این مختصر فقط میتوانیم از دو سه نفر از مشاهیر درجهء اول آنان(که تالیفاتشان مدتها در مغرب زمین مدار علم طب و مورد استفادهء عموم بوده است)نام ببریم مانند:رازی 25نام او ابوبکر محمد بن زکریا میباشد 932-800 تعداد تالیفات این دانشمند بزرگ ایرانی از دویست و بیست تجاوز نموده که چند جلد از آنها دائره المعارف طبی بشمار میروند (به تصویر صفحه مراجعه شود) (13)- Gerard de Cremon این شخص اخیر بتنهائی هفتاد و یک جلد کتاب علمی از زبان عربی به زبان لاتینی ترجمه نموده است (16)- Sant Thomas d?Aquin (15)- Castille (14)- Alphonse X le savant (19)- Guillaume d?"