چکیده:
حقوقدانان کیفری و جرمشناسان،سیاست جنایی را به دو قسم علمی و ایدئولوژیک تقسیمبندی میکنند.سیاست جنایی علمی مبتنی بر یافتههای علمی و سیاست جنایی ایدئولوژیک مبتنی بر باورها،ارزشها و احکام عقیدتی است. سیاست جنایی یک حکومت اسلامی نیز به طور طبیعی در بخش ایدئولوژیک خود متأثر از اصول،احکام و ارزشهای اسلامی است که سهولت دین و تساهل از زمره همین قواعد و احکام است. در این مقاله تأثیر این دو اصل در مراحل قانونگذاری و اجرا،در خصوص سیاست جنایی یک حکومت اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.سهولت و تساهل در استنباط احکام شرعی،احراز موضوع عناوین ثانویه،جرمانگاری گناهان و کژرویها،ایجاد یک الگوی راهنما در تصویب قوانین عرفی و سرانجام شکلگیری یک گرایش سهلگیرانه در استفاده از اختیارات قضائی تاثیرگذار خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"ازاینرو بررسی این مسأله ضروری مینماید که اصولی اسلامی همچون سهل بودن دین و یا سهلگیری(تساهل)چه جایگاهی در سیاست جنایی یک حکومت اسلامی دارد و تأثیر آن چیست؟ مسأله تساهل بیش از سه سده است که به طور جدی در ادبیات سیاسی و حقوقی غرب مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در سالهای اخیر نیز سهم قابل توجهی از مباحث اندیشمندان داخلی را به خود اختصاص داده است.
چنین سخنی درباره احکام واقعی،مقرون به صواب است،اما بنا به دلایل مختلف، اجتهادات فراوان و گاه متضادی برای کشف این احکام واقعی صورت گرفته است؛ به گونهای که حکومتهای اسلامی در مقام اجرای احکام مأخوذ از شرع،غالبا با مجموعهای از فتاوی در موضوع واحد روبرو هستند،در اینجا احتمالات مختلفی در مورد معیار ترجیح فتوایی که باید جهت اجرا انتخاب و تصویب شود وجود دارد که مجال بررسی آنها نیست و تنها بدین نکته به اجمال میتوان اشاره کرد که موافقت با دستاوردهای علمی میتواند یکی از این مرجحات باشد،همچنانکه میتوان از سهل بودن یک فتوا به عنوان مرجح دیگر یاد کرد.
شاید در ابتدا پذیرش چنین ادعایی دشوار باشد اما مراجعه به تاریخ اسلام و برخوردهای پیامبر اکرم و سیره مسلمین نشان میدهد در غیر از موارد حدود و قصاص و دیات،در جرائم تعزیری که طیف گستردهای را تشکیل میدهد همواره با تساهل عمل میشده است و این همان چیزی است که امروزه در آیین دادرسی «موقعیت داشتن تعقیب»نامیده میشود و مقوله متفاوتی از عفو و تخفیف است؛زیرا در عفو و تخفیف،ابتدا تعقیب و محاکمه صورت میگیرد و مرتکب پس از محکومیت،در مرحله تعیین مجازات یا اجرای آن،از تخفیف،آزادی مشروط،تعلیق اجرای مجازات یا عفو برخوردار میشود،ولی در تعلیق تعقیب اصولا تعقیبی شروع نمیشود."