چکیده:
جمعبندی پژوهشهای مرتبط با موضوع تصادفات در میان رانندگان،حاکی از آن است عوامل شخصیتی و روانی،که موجب بروز حادثه میشوند،به طور نسبی در افراد مختلف ثابت هستند.شواهد پژوهشی متعددی در مورد رابطهء متغیرهای برونگرایی و هیجان خواهی،منبع کنترل بیرونی،تکانشگری،هوش و قدرت ادراک با حوادث موجود است.این پژوهشها زمینه را برای تولید سازهای با عنوان«حادثه پذیری»و شخصیت حادثه پذیر،که اشاره بر ابعاد روان شناختی و فردی دخیل در حوادث داشت،فراهم کرد،لکن بعد از مدتی کاربرداین اصطلاح و الگوهای مربوط به آن با محدودیتهای علمی و روش شناسی مواجه شد.رفته رفته با ظهور روش شناسی قوی و دیدگاههای چند جانبه نگر در متون و پژوهشهای نرتبط،اصطلاح«در معرض حادثه بودن»به عنوان عاملی که حادثه پذیری را در بطن خود جای داده است،جایگاه خود را در ادبیات پژوهشی مربوط به حوادث پیدا کرده است.در این مقاله نخست با مروری بر سابقهء پژوهشهای مرتبط با عوامل انسانی دخیل در حوادث،سعی خواهد شد تا تصویری روشن از سیر این تحولات ارائه گردد و برخی الگوهایی که در این زمینه مطرح است،مورد بحث قرار گیرد.نکته مستتر در این مقاله این است که در مراحل صدور گواهینامهء رانندگی،توجه به ویژگیهای شخصیتی و روان شناختی متقاصیان میتواند نتایج ارزندهای در جلوگیری از حوادث رانندگی داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
"البته این موضوع که در برخی سازمانها خود فرهنگ ایمنی به ظاهر موجه،عامل بروز حوادث برای کارکنان میشود نیز در پژوهشها نشان داده شده است(پارکر، 9991).
پژوهشهای آینده در مورد روابط بین رفتارهای خطرساز و حوادث،باید متمرکز بر تحقیق در مورد آن دسته عواملی که رفتار خطرساز را پیشبینی میکنند،باشند؛به عبارتی چه عواملی باعث رفتار خطرساز از سوی رانندگان شده است؟ 3-صرف انجام تحقیقات بر روی آن دسته از افراد و رانندگانی که دچار حادثه شدهاند کفایت نمیکند و حتی این مسئله گاهی میتواند محدود کننده باشد.
گرچه عوامل شخصیتی که در ایجاد یک حادثه نقش دارند،ممکن است از طریق مسیر بروز تخلف یا خطا یا هر دوی آنها اثر بگذارند،به عنوان مثال یک راننده با نمرهء بالا در مقیاس روان رنجوری ممکن است در پاسخ نسبت به استرس، واکنش معکوس نشان دهد و موجد خطاهای زیادی در حین رانندگی شود؛به عبارت دیگر یک راننده برونگرا که در مسیر کسل کننده و یکنواخت در حال حرکت است و با توجه به ویژگی شخصیتی خود،به دنبال ایجاد هیجان و تحرک است امکان دارد به طور عمدی با تخطی کردن از مقررات،دست به رفتارهای خطرساز بزند.
4-موضوع کنترل رانندگان،تشکیل بانک اطلاعاتی و کارتهای هوشمندی که در آن وضعیت جسمانی و وران شناختی رانندگان به طور سری قید شده باشد،گرچه ممکن است پرهزینه باشد،لکن چنین اقدامی میتواند زمینهساز آموزشهای دورهای و مراقبتهای روان شناختی برای آن دسته از رانندگانی باشد که بررسی روان شناختی اولیهء آنها(در بدو اخذ گواهینامه)حکایت از این احتمال بوده است که ممکن است آنها در آینده دچار حوادث شوند."