خلاصه ماشینی:
"ثالثا قرآن امر نکرده است که مردم کوشش نکنند،بلکه بالعکس امر کرده است سعی نمایند و فرمود:«لیس للانسان الا ما سعی»و آیات دیگر که هریک در محل خود خواهد آمد و اینکه معتقدیم به قضا و قدر الهی منافات با مختار بودن ما ندارد،چنانکه در مطلب اول اشاره به آن شد و برای توضیح مطلب لازم میدانیم که اقوال بعضی از فلاسفه را در این موضوع ذکر کنیم تا بدانند که رأی آنها موافق با مذهب ماست اگرچه سخن به طول میانجامد و آنچه در اینجا نقل میکنیم از کتاب قبل از مرگ فلاماریون فرانسوی است: فیثاغورث حکیم به یونانی شعری گفته که فارسی آن این است: ارادهء انسانی در جنب تقدیر الهی قرار گرفته و تقدیر او مدیر قوی اراده است.
وقتی انسان در این عبارات دقت کند میبیند درست مطابق با مذهب ماست و اگر احتمال میدادیم که کتاب توحید شیخ صدوق و اصول کافی را فلا ماریون خوانده یقین میکردیم از آن کتب این مسائل را فهمیده و اقتباس کرده و مع ذلک خیلی عجیب است که آنچه هزار و چند سال پیش،ائمهء ما علیهم السلام برای ما فرمودهاند امروز اکابر فلاسفه بعد از دقت زیاد به آن رسیده و این همه به خود میبالند که از تحقیقات علمی آنهاست و البته حق دارند افتخار کنند چون استنباط این مطالب آسان نیست و بدون درس و مباحثه و خواندن علوم و پرورش دادن فکر برای کسی حاصل نمیشود و ائمه به قوهء قدسیه و الهام ربانی بیان کردهاند و فلا ماریون گوید: من پنجاه سال است در این مسأله با فلاسفهء معاصر خویش مباحثه میکنم و ملاحظه کردهام که برای اثبات اختیار انسان غالبا پیشبینیهای آینده را منکر میشوند و ملتفت نشدهاند که ممکن است بین این دو موافقت داد(صفحه 233)و من امیدوارم در اینجا حل مطلب را بنمایم."