چکیده:
یکی از گونه ترامنتیت از دیدگاه ژنت،رابطه پیش متن و بیش متن است و زمانی این رابطه میان دو اثر برقرار می شود که در متن دوم،نشانه هایی صریح از متن نخستین موجود باشد شاهنامه طهماسبی در نوع خود یکی از زیباترین آلبوم های مصوّر جهان است که بیش از 200 نگاره زیبا را در خود جای داده است.حضور پررنگ شاهنامه فردوسی در لابه لای نگاره های این اثر،که صحنه هایی جذاب از هر سه بخش اسطوره ای،حماسی و تاریخی شاهنامه را به تصویر کشیده است.به چشم می خورد،که ضمن برقراری ارتباط بینامتنی میان نقاشی و شعر،به خوبی عناصر کلامی به نشانه های تصویری تبدیل شده است و اهمیت شاهنامه در فضای نگارگری عصر صفوی را نمایان می کند.نگارنده در این نوشتار می کوشد جایگاه شاهنامه،به عنوان پیش متن شاهنامه طهماسبی،را در لابه لای تصویرها روشن کند.
خلاصه ماشینی:
مقاله شاهنامهء فردوسی پیش متن سترگ شاهنامهء شاه طهماسب (بر بنیاد نظریهء ترامتنی ژنت) مینا بهنام* یکی از گونههای ترامتنیّت از دیدگاه ژنت،رابطهء پیش متن و بیشمتن است و زمانی این رابطه میان دو اثر برقرار میشود که در متن دوم،نشانههایی صریح از متن نخستین موجود باشد.
حضور پررنگ شاهنامهء فردوسی در لابهلای نگارههای این اثر،که صحنههایی جذاب از هر سه بخش اسطورهای،حماسی و تاریخی شاهنامه را به تصویر کشیده است،به چشم میخورد،که ضمن برقراری ارتباط بینامتنی میان نقاشی و شعر،به خوبی عناصر کلامی به نشانههای تصویری تبدیل شده است و اهمیت شاهنامه در فضای نگارگری عصر صفوی را نمایان میکند.
با عمومیّتی که بارت و ژنت-با اندکی تفاوت-برای تعریف بیشمتنیت قائل شدهاند،میتوان گفت که نه تنها رابطهء بیشمتن و پیشمتن بین دو اثر در قلمرو یک هنر خاص وجود دارد، بلکه میتوان با در نظر گرفتن این توسعات معنایی،به این امر قائل شد که یک اثر از یک حوزهء هنری نیز میتواند از یک پیشمتن در حوزهء هری دیگری الهام بگیرد و از آن اقتباس کند؛یعنی سرشت کلامیای که سازندهء نشانههای یک متن در قلمرو زبان است،با نظام نشانهشناسی هنری،چون نقاشی و تئاتر،رابطه برقرار کند.
حضور پررنگ شاهنامهء فردوسی در لابهلای نگارههای این اثر،که صحنههایی جذّاب از هر سه بخش اسطورهای،حماسی و تاریخی شاهنامه را به تصویر کشیده است،به چشم میخورد،که ضمن برقراری ارتباط بینامتنی میان نقاشی و شعر،به خوبی عناصر کلامی به نشانههای تصویری تبدیل شده است و اهمیت شاهنامه در فضای نگارگری عصر صفوی را نمایان میکند.