چکیده:
نوشتار حاضر،مقدمهای است بر شناخت مفهوم زهد از نظر روایات اسلامی و نیز بررسی سیرهی پیامبر صلی الله علیه و اله و اصحاب و یاران نزدیک آن حضرت.
هدف نوشتار درک هرچه بهتر اخلاق علمی رایج در صدر اسلام است.در آغاز تعاریف زهد توسط برخی از اصحاب و عارفان متصوفه نقل گردیده،سپس طبقهبندی زهد به زهد عام و خاص و خاص الخاص و تعریف خاص از زاهد و سیرهی عملی بعضی از زاهدان اصحاب و تابعین مورد بررسی قرار گرفته و در پایان نیز سیر تحول و دگرگونی زهد نظری و عملی به اختصار بیان شدهاست.عنوان نمودن کلمات بزرگان و روایات تاریخی راجع به رفتار و کردار آنان فقط به عنوان مقدمهای برای کنکاش و تحقیق بیشتر در زمینهی زهد و زهدگرایی اسلامی است.
خلاصه ماشینی:
درآمدی بر شناخت مفهوم زهد علی بورونی1 چکیده نوشتار حاضر،مقدمهای است بر شناخت مفهوم زهد از نظر روایات اسلامی و نیز بررسی سیرهی پیامبر صلّی اللّه علیه و اله و اصحاب و یاران نزدیک آن حضرت.
آنچه در این نوشتار به صورت اجمال به آن پرداخته میشود ذکر شواهدی از سیرهی پیامبر صلّی اللّه علیه و اله و نیز کلمات بزرگان و روش عملی آنان است تا مقدمهای برای تحقیق در زهد اسلامی و سیر تطور و تحول آن از عصر پیامبر صلّی اللّه و اله به بعد باشد.
1 به نظر میرسد آنچه موجب میشد زاهدان عصر پیامبر صلّی اللّه علیه و آله روح اعتدال و قناعت و کنارهگیری از دنیا را در زندگی خویش جاری سازند،اولا خوف از دوزخ و عذاب الهی بوده که همواره بر روح آنان تسلّط داشت و لحظهای از آن غافل نمیشدند،زیرا محرّمات الهی و دنیای مادی را سببی برای عذاب میدانستند؛و ثانیا رستگاری و رسیدن به نعمات بهشتی را در قناعت و اعتدال جستجو میکردند.
حال سؤال این است که آیا معنای زهد فقط در ترک محرّمات خلاصه میشود یا اینکه زهد دارای درجات و مراتب است و دوری و پرهیز از محرّمات اولین قدم است و میتواند نقطهی آغازی برای زاهد و یا سالک باشد تا پس از آن درجات عالیتری را طی نماید؟ امام صادق(علیه السّلام)در پاسخ به اینکه زاهد کیست،میفرماید: زاهد کسی است که از ترس حسابرسی حلال دنیا را ترک گوید و از بیم کیفر حرام آن را رها کند.
پیامبر گرامی اسلام صلّی اللّه علیه و آله که در رأس زاهدان قرار داشت همین تصویر از زاهد را در زندگی خویش عملی ساخت و با آنکه میتوانست از بهترین پوشاک و خوراک حلال استفاده کند پیوسته راه قناعت و زهد را میپیمود.