چکیده:
هدف این مقاله بررسی و تبیین مسئله ربا در حقوق اسلامی و فلسفهء حرمت آن به همراه بررسی جایگاه و نحوهء برخورد با این پدیدهء مهلک اجتماعی در حقوق موضوعه ایران میباشد.به همین منظور ضمن تعریف و معرفی انواع ربا،به بررسی جنبههای مختلف لغوی و اصطلاحی ربا پرداخته شده است.همچنین موضوع ربا از دیدگاه اسلام و قرآن،سنت رسول اکرم(ص)فقها و مفسرین نیز مورد بررسی قرار گرفته است.در ادامه نیز جایگاه ربا در حقوق موضوعه ایران بعد از انقلاب،در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و همچنین قانون عملیات بانکی بدون ربا و قانون مجازات اسلامی نیز بررسی شده است.البته روند بحث از مطالب تا حدی که در وسع مقاله است محل بحث قرار گرفته حال آنکه اطاله بحث خود محتاج کتابی مفصل است.
خلاصه ماشینی:
"اما در این میان رویکرد دیگری هم در تعاریف ربا وجود دارد و آن تعریف فقهای امامیه بوده که نسبتا تعریف مانعی میباشد،بدین صورت که«ربا عبارت است از دریافت زیادی در مبادلهء دو کالای هم جنس که موزون و مکیل باشد و یا دریافت اضافی در قرض با شرط قبلی»(موسایی،6731:52).
3-حکم ربا در اسلام در تمام ادیان الهی ربا حرام شمرده شده است و لذا در اسلام به طریق اولی این مسئله باید حرام شناخته شود و در ضمن در حرمت آن از نظر قرآن،سنت و اجماع علما هیچگونه تردیدی نمیباشد تا آنجا که حتی امام خمینی(ره)حرمت آن را تا مرز انکار ضروریات دین دانستهاند(خمینی،روح الله،4731:ج 1،635).
3-2-ربا از نظر سنت رسول اکرم(ص) روایتهای بسیار زیادی کاشف از قول،فعل و تقریر معصوم در کتب معتبر شیعه و سنی دال بر حرمت ربا وجود دارد که به برخی از آنها اجمالا در زیر اشاره خواهیم کرد: *شیخ عباس قمی از رسول گرامی اسلام(ص)چنین روایت میکند:«خداوند در روز قیامت شکم رباخوار را به اندازهء ربایی که خورده است از آتش جهنم پر میکند:هیچ یک از اعمال و کارهای نیک او نمیپذیرد تا زمانی که اندکی از اموال ربوی در دستش است،پیوسته مورد لعن و نفرین فرشتگان قرار خواهد گرفت»(قمی،3631:ج 1،705).
لیکن به یمن پیروزی انقلاب اسلامی در برخی قوانین این پدیدهء شوم غیر شرعی شناخته شده است،مرتکب آن مجرم شناخته و مجازات متناسب برای هریک از طرفین ربا و واسطهها در نظر گرفته شده است و این نوع نگرش در قوانین موضوعه برگرفته از،قوانین الهی دین مبین اسلام-فقه امامیه-میباشد."