چکیده:
در این مقاله، جنبه ادبی شخصیت بیهمتای حضرت مولیالموحدین، علی ـ علیهالسلام ـ در هفت
محور بررسی شده است:
1ـ شاعری آن حضرت.
2ـ نقد ادبی و نظرات فنی مولا در شعر و ادب.
3ـ بیان شاعرانه آن حضرت در نهجالبلاغه.
4ـ استفاده مولی از امثال سایره عرب.
5ـ دستورات و ارائه روشهای ادبی از جانب آن حضرت.
6ـ تأثیر حضرت امیر(ع) بر شعرا و نویسندگان بعد از خود.
7ـ نقل اشعار دیگران در نهجالبلاغه.
و همین مورد اخیر است که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته. حضرت در نهجالبلاغه، در 9
مورد و کلا 14 بیت، از شعرای دیگر نقل کرده. در این مقاله سعی شده ضمن شرح و تحلیل این اشعار،
طرز استفاده حضرت از آنها در کلام خود، مورد نقد و بررسی قرار گیرد.
سخن درباره «شاعری» و «ادب» حضرت مولیالموحدین، علی(ع) را میتوان در چند شاخه
خلاصه کرد:
خلاصه ماشینی:
"همه این تصاویر در قصاید «حجیه» خاقانی انعکاس یافته است: الف: پس به کوفه مشهد پاک امیرالنحل را همچو جیش نحل، جوش انسی و جان دیدهاند تشنگانی که ز جان سیر شدند از می عشق دل دریاکش سرمست چو دریا بینند ب: هر کبوتر کز حریم کعبه جان آمده زیر پرش نامه توفیق پنهان دیدهاند عاشقان اول طواف کعبه جان کردهاند پس طواف کعبه تن فرض ایمان دیدهاند ـ آسمان در حرم کعبه کبوتروار است که به امنش ز در کعبه مسما بینند آسمان کو ز کبودی به کبوتر ماند بر در کعبه معلقزن و دروا بینند این کبوتر که نیارد ز بر کعبه پرید طیرانش نه به بالا، که به پهنا بینند ج: مقصد اینجاست ندای طلب اینجا شنوند بختیان را ز جرس صبحدم آوا شنوند عارفان نظری را فدی اینجا خواهند هاتفان سحری را ندی اینجا شنوند عرشیان بانگ و الله علی الناس زنند پاسخ از خلق سمعنا و أطعنا شنوند از سر پای در آیند سراپا به نیاز تا تعال از ملکالعرش تعالی شنوند د: ذات حق، سلطان سلطانان و کعبهدار ملک مصطفی را شحنه و منشور قرآن دیدهاند وادی فکرت بریده، محرم عشق آمده موقف شوق ایستاده، کعبه جان دیدهاند رانده زآنجا تا به خاک حله و آب فرات موقفالشمس و مقام شیر یزدان دیدهاند در طواف کعبه جان ساکنان عرش را چون حلی دلبران در رقص و افغان دیدهاند در سجود کعبه جان ساکنان سدره را همچو عقل عاشقان سرمست و حیران دیدهاند ه: جبرییل استاده چون اعرابیای اشترسوار کز پی حاجش دلیل ره فراوان دیدهاند عرضگاه دشت موقف عرض جنات است از آنک مصنع او کوثر و سقاش رضوان دیدهاند حاج را نو نو در افزای از ملایک کرده حق هر چه در ششصدهزار اعداد نقصان دیدهاند آمده در مکه و چون قدسیان بر گرد عرش عرش را بر گرد کعبه طوف و جولان دیدهاند پیش کعبه گشته چون باران زمینبوس از نیاز وآسمان را در طوافش هفت دوران دیدهاند 7ـ نقل اشعار دیگران امام در نهجالبلاغه، در 9 مورد و کلا 14 بیت، از شعرای دیگر شعر نقل کرده است."