چکیده:
نگارنده در این مقالت بر آن است که به معرفی کتابخانههای ایرانیانی که در قرون اخیر و دورهء معاصر در شهرهای ایران،یا در حوزهء مدرسی فرهنگ ایرانی بنیاد نهاده شده،بپردازد. و بدین مهم اشارت کند که برخی از کتابخانههای شخصی عالمان، امیران و وزیران ایرانی مایهء ایجاد کتابخانههای بزرگی مانند کتابخانهء مجلس،کتابخانهء ملی،کتابخانهء مرکزی دانشگاه تهران و کتابخانههای دیگر شده است. تحقیق را مصلحت چنان دیده آمد که موضوع بحث بر محور کتاب طبقات اعلام الشیعه،تألیف منیف العلامة المغفور له،الشیخ آقا بزرگ الطهرانی باشد و نیز کتابخانههایی را که بعد از رحلت آن آیت تابان در ایران دایر گردیده است و مرجعیت علمی برای پژوهندگان معاصر یافته در برگیرد.
خلاصه ماشینی:
کتابخانهء تربیت:کتابخانهای است عمومی در تبریز که محمد علی تربیت مؤلف کتاب دانشمندان آذربایجان هنگامی که رئیس معارف آن سامان بود کتابخانه را در سال 1300 تأسیس کرد و اولین فهرست آن کتابخانه،که در سال 1303 منتشر شده دو هزار جلد و در فهرست جلد دوم سال 1303،پنج هزار جلد و در فهرست سوم سال 1327 ده هزار و سیصد مجلد یاد شده است و در آن تاریخ کتابهای خطی آن دویست و شصت مجّلد گزارش شده و بقیّه چاپی ضبط گردیده است.
کتابخانهء حسینیّه در کاظمیه:موسس آن سید محمد حیدری است که نخست مدرسهء معروف به حسینیّه حیدری را در کاظمیّه تأسیس کرد و برای آن کتابخانهء کوچکی ترتیب داد تا سال 1353 ق متروک بود و پس از آن لفیف نام از خاندان حیدری آن را احیاء کرد و برای کتابخانه محل مخصوص در حسینیّه ساخت و آن را کتابخانهء امام صادق(ع)نام داد،که در زمان تألیف طبقات اعلام الشیعه حدود یکهزار و پانصد جلد کتاب داشته است.
مؤسس پیوسته بر شمار کتابها افزود و س پس همه را وقف کرد و در ساختمان عظیمی در قم قرار داد و سید احمد شکوری به مساعدت دکتر سید محمود مرعشی فرزند مؤسس برای این کتابخانه فهرستی ترتیب دادند تا زمان تألیف کتاب طبقات اعلام الشیعه 8 مجلد آن منتشر شده بود که هرجلد شامل فهرست چهارصد مجلد کتاب خطی و چاپی است و رمز کتابخانه،"آقا نجفی تبریزی"است.