چکیده:
قواعد زبان عربی تا قرن دوم هجری از یک انسجام و انضباط بهره نمیبرد و از نضج و بلوغ کاملی برخوردار
نبود تا اینکه دانشمندانی چون ابن جنی، حمادبن سلمه، خلیل بن احمد فراهیدی و سیبویه آمدند و به آن سرو
سامان بخشیدند. به جرأت میتوان گفت که تا پیش از سیبویه کسی نبود که قواعد زبان عربی را مورد بررسی قرار
داده و آن را در چهارچوب معینی به شکل جامع و کامل بیان کند و در آن دستهبندی و ترتیب منظمی ایجاد
نماید. در واقع تا عصر سیبویه زبان عربی خام بود و پس از سیبویه و با دانش او بود که به نضج و بلوغ کاملی
رسید. ما در این مقاله میخواهیم از دریچههای گوناگون سیبویه و کتابش را با توجه به نظرات ادیبان گذشته و
حاضر در جهان ادبیات عرب مورد بحث و کنکاش قرار دهیم.
خلاصه ماشینی:
(وفیات الأعیان ابن خلکان ـ المطبعة الامیریة، قاهره 1299 ه، ج 1، ص 510 و 511، و شذرات الذهب از ابن العماد حنبلی، ج 3، ص 92ـ94، مکتبة القدسی، قاهره، 1350 ه) تأثیر سیبویه در تأسیس نحو زبان عبری معجزه سیبویه را میتوان در کتاب او خلاصه کرد و نه تنها در قواعد و قوانین زبان عربی، بلکه در زبان عبری نیز تأثیر بسزایی داشته است به نحوی که دانشمندان این زبان در بعد قواعد نحوی به شاگردی سیبویه اعتراف نمودهاند.
(نزهة الألبّاء فی طبقات الأدباءاز ابوالبرکات محمد ابن الأنباری، دارالکتاب العربی، قاهره، 1945 م) دیدگاههای آواشناسی در کتاب سیبویه زمانی که ما کتابهایی را مطالعه میکنیم که موضوع آن پیرامون تاریخ علوم زبانشناسی و به خصوص علوم صداشناسی است، کمتر مشاهده خواهیم کرد در میراث غنی فرهنگ عربی اسلامی تأثیری نداشته و نگذارده باشد.
ق) امام نحویون زبان عربی در آندلس "ابن السرّاج ابی بکر محمد شنتمری" (وفات 549ه) و "حسن بن صافی نزار" ملقب به "ملک النحاة" در آن سرزمین مشغول تدریس علم نحو بودند و به خصوص در امر آموزش، کتاب سیبویه را سرلوحه کار خود قرار دادند.
(تاریخ بروکلمان، ج 1، ص 377، ترجمه از "عبدالحلیم نجّار" دارالمعارف ـ قاهره، 1960م) در این میان تنها کسی به خود شهامت داد و توانست کتاب سیبویه را نقادی کرده و تناقض گوییهای سیبویه را مورد نقد و بررسی قرار دهد، "ابن مضاء احمدبن سعید قرطبی" (متوفی 592 هق) بود.