چکیده:
در این مقاله سعی شده است تا اندیشههای عرفانی دو عارف نامدار خواجه یوسف همدانی و شیخ نجم الدین رازی
در دو اثر آنها یعنی رتبه الحیات و مرصاد العباد بررسی و سنجیده شود. از موارد مشابه در همگونی کتاب انگیزه تألیف
آنها بوده است که هر دو به دنبال پرسش و در خواست طالبان و مریدان آنها پدید آمدهاند. آنگونه که کتاب رتبه الحیات
بدین شیوه با پرسشی از مریدان آغاز میشود: «پرسیدی وفقک الله لما یحب و یرضی که زنده کیست و زندگانی
چیست؟» و مرصاد العباد هم به تصریح نجم دایه به درخواست مریدان نگاشته شده است: چنانکه گوید «مدتی بود تا
جمعی طالبان محقق و مریدان صادق هر وقت از این ضعیف، با قلت بضاعت و عدم استطاعت مجموعهای به پارسی
التماس میکردند.»
دل و اطوار آن وذکر و مراحل معرفت از موارد دیگری از محتوای دو کتاب است که قابل انطباق با هم هستند و بیانگر
این مسأله است که اندیشههای این دو عارف بزرگ از سر چشمهای واحد برگرفته شده است.
خلاصه ماشینی:
چکیده : در این مقاله سعی شده است تا اندیشههای عرفانی دو عارف نامدار خواجه یوسف همدانی و شیخ نجم الدین رازی در دو اثر آنها یعنی رتبه الحیات و مرصاد العباد بررسی و سنجیده شود.
آنگونه که کتاب رتبه الحیات بدین شیوه با پرسشی از مریدان آغاز میشود: «پرسیدی وفقک اللّه لما یحب و یرضی که زنده کیست و زندگانی چیست؟» و مرصاد العباد هم به تصریح نجم دایه به درخواست مریدان نگاشته شده است: چنانکه گوید «مدتی بود تا جمعی طالبان محقق و مریدان صادق هر وقت از این ضعیف، با قلت بضاعت و عدم استطاعت مجموعهای به پارسی التماس میکردند.
تحریر دوگانه کتاب مرصادالعباد نیز از این دست است آنجا که شیخ نجمالدین رازی میگوید: مدتی بود تا جمعی طالبان محقق و مریدان صادق هر وقت از این ضعیف با قلّت بضاعت و عدم استطاعت مجموعهای به پارسی التماس میکردند اگر چه پیش از این چند مجموعه در قلم آمده بود به حسب استعداد و التماس هر طایفه، فامّا مجموعهای میخواستند قلیل الحجم کثیر المعنی که از ابتدا و انتهای آفرینش و بدو سلوک و نهایت سیر و مقصد و مقصود عاشق و معشوق خبر دهد هم جام جهان نمای باشد و هم آئینه جمال نمای، هم استفادت مبتدی ناقص را شامل بود و هم افادت منتهی کامل را (نجم الدین رازی مرصادالعباد، 15).
2ـ رتبه الحیات، خواجه یوسف همدانی به ضمیمه رساله الطیور نجم الدین رازی، به تصحیح و با مقدمه دکتر محمّدامین ریاحی، انتشارات توس، چاپ اول، تهران، 1362.