چکیده:
این مقاله مبتنی است بر چارچوب نظری پیتر برگر که از منظر سازه گرایی اجتماعی به تبیین وضعیت دینداری و گرایش های دینی در جوامع در حال گذار می پردازد. با توسعه نهادهای مدرن در جوامع در حال توسعه نه تنها نسبت نهاد دین با دیگر نهادهای اجتماعی دستخوش تحول می شود، بلکه مجموعه آگاهی های همراه با نهادهای مدرن سطح و شیوه دینداری افراد را نیز تغییر می دهد. در این مقاله سطح دینداری و گرایش های دینی دانشجویان فنی، به عنوان یکی از مهم ترین حاملان آگاهی مدرن (جهان بینی علمی با ذهنیت فنی)، مورد بررسی قرار گرفته است. داده های تجربی در این مقاله حاکی از آن است که باورهای دینی دانشجویان در حد بالا و پایبندی آن ها به انجام دادن مناسک فردی دینی در حد متوسط به بالایی است، اما پایبندی آن ها به انجام دادن اعمال جمعی دینی در حد کم ارزیابی می شود. همچنین گرایش به دین خصوصی، برخورد گزینشی با دین و گرایش به تکثرگرایی دینی رواج زیادی بین دانشجویان دارد. به این ترتیب، به نظر می رسد داده های تجربی تا حدودی موید دیدگاه نظری مطرح شده در این مقاله است.
خلاصه ماشینی:
میرسندسی(3831)در رساله دکتری خود با عنوان«مطالعهء میزان و انواع دینداری دانشجویان»که سه بعد مناسکی،اعتقادی و تجربی دینداری دانشجویان را مورد مطالعه قرار داده است نشان میدهد که میزان دینداری دانشجویان در ابعاد اعتقادی و تجربی بالا و پایبندی آنها به اعمال فردی دینی در حد متوسط به بالاست.
اولین پیامد این وضعیت متکثر برای حوزهء دین خصوصی شدن آن است(برگر، 1831:78)؛وقتی فرد متوجه میشود ابراز کردن عقاید و باورهایش مورد تأکید دیگران قرار نمیگیرد و حتی ممکن است موجبات تمسخر یا کشمکش با دیگران را فراهم کند(به عبارتی، ابراز باورها و عقایدش هزینهء اجتماعی و روانی زیادی برایش دارد)،اولین واکنش وی این خواهد بود که عقاید و باورهایش را در عرصهء عمومی و اجتماع بروز ندهد.
بنابراین میتوان سؤالات اصلی تحقیق را چنین طرح کرد: -سطح دینداری دانشجویان در ابعاد اعتقادی و مناسکی(فردی و اجتماعی)چقدر است؟ -میزان گرایش دانشجویان به دین خصوصی به چه میزان است؟ -تا چه حد برخورد گزینشی با دین در بین دانشجویان رواج دارد؟ -تکثرگرایی دینی در بین دانشجویان تا چه حد رواج دارد؟ -آیا عواملی چون سن،جنس،سال ورود به دانشگاه،پایگاه اجتماعی-اقتصادی دانشجویان در سطح دینداری و انواع گرایشهای دینی آنها اثر دارد؟ -تا چه حد جریانهای فکری و اجتماعی در بین دانشجویان مؤید ظهور تفاسیر مختلف از دین هستند؟ روش تحقیق مفهوم دینداری1یا پایبندی دینی2در مطالعات تجربی دین یکی از مفاهیم و متغیرهای چالش برانگیز است،به طوری که در تعریف عملیاتی آن افراد مختلف بنا به تعاریف مختلفی که از دین دارند شاخصها و ابعاد مختلفی را برای آن در نظر گرفتهاند(سراجزاده،3831).