چکیده:
یکی از موضوعات بسیار مهم و جالب در تحقیقات فرهنگی و جغرافیای تاریخی، ریشه یابی و علت نامگذاری شهرها و آبادی های ایران در دوره ی باستان است. در این مقاله، ضمن تبیین جایگاه و مقام ایزد «ماه» در ایران باستان و چگونگی پرستش او، شهرها و آبادی هایی که نام آن ها با واژه ی «ماه» ترکیب شده اند، بازشناسی و معرفی می شوند.
خلاصه ماشینی:
"زرینکوب دربارهی نقش مغان در دورهی ماد و هخامنشی مینویسد:این نکته که مغان طبق روایات نویسندگان یونانی،از دفن کردن مردگان اجتناب داشتهاند و در مورد ازدواج با نزدیکان و هم در مورد کشتن خرفستران(جانوران زیانمند)و پارهای امور دیگر،آداب و رسوم آنها شباهت به آنچه در نزد ایرانیان شرقی متداول بوده است،داشته،نشان میدهد که مغها،شاید بهخصوص به علت نقشی که در اجرای مراسم دینی داشتهاند،عقاید و رسوم کهنهی عهد ایران ویج را همچنان از آلایش اختلاط با عقاید و آداب اقوام بومی غرب ایران دور نگه میداشتهاند و به همین سبب، با ایرانیان شرقی،بیش از سایر طوایف ماد و پارس نزدیک بودهاند.
بااینهمه،چون در دربار پادشاهان ماد و بعد پادشاهان هخامنشی نیز نقش مغان،غالبا جنبهی دینی داشت،ممکن است بعدها طبقهی خاصی که منحصرا به امور روحانی و کاهنی،اشتغال یافته است،از بین مغان پیدا شده باشد (زرینکوب،1375،108).
عقاید و آداب و رسوم مغان ایران،قبل از نفوذ دین زردشتی در غرب ایران مخلوطی از مذهب آریایی و یا ودایی قبل از ظهور زردشت با آیینها و رسوم و عقاید مذهبی بومیان غرب ایران،چون کاسپیها،کاسیها،آلبانیها،گوتیها و غیره بوده است.
بههرصورت،مغان بعد از پذیرش دین زردشتی که به وسیلهی آثرونها یا آذربانها تبلیغ میشد،یک دین ترکیبی از مجموع عقاید و رسوم خود،مذهب زروانی و مذهب زردشتی به وجود آوردند که میتوان این دین ترکیبی را دین زردشتی غرب ایران نامید و همین دین زردشتی مغان بود که در زمان ساسانیان،به صورت دین رسمی ایران درآمد و این دین ترکیبی مغان،همانطور که ذکر شد،اختلاف اصولی و بنیادی با عقاید مذهبی زردشت در گاهان داشته است."