چکیده:
این آیین وجود دارد.همانند دستهبندی کلی اجزای آیینی کیش برزگری است که الیاده آنها را برشمرده است.از سوی دیگر،همخوانی آیینهای سوگ(و رستاخیز)سیاوش با تقویم برزگری،این نظریه را که آیینهای یاد شده در اصل آیینهای کیش برزگری رایج در منطقهی فرارود بودهاند،مورد تایید قرار داد.در میان شاهزادگان شاهنامه که بیگناه کشته میشوند و پسر یا نوهی آنان به کین خواهیشان برمیخیزند،سیاوش تنها قهرمانی است که زندگی و مرگش چنان تاثیرگذار بوده که آیینهای سوگواری هر ساله برای مرگ وی برپا میشده است.این آیینها ابتدا در فرارود شکل گرفت و سپس،در بخشهایی از شاهنشاهی ایران رواج پیدا کرد و تاثیراتی شگرف بر نمایش سنتی ایران گذاشت.دلیل شکلگیری این آیینها را میتوان در همانندی کار ویژهی سیاوش و ایزد میرنده و بازآیندهی گیاهی دانست.در پژوهش حاضر برای اثبات این نظر،اجزای آیین سوگ سیاوش بر اساس مستندات برجای مانده بازجسته شد که عبارت بودند از: دسته روی و سوگواری گروهی،ساختن شبیه قهرمان،خواندن سوگسرود(به دوگونه:کین سیاوش و گریستن مغان)،اعطای قربانی(خروس)و شادی(جشن کیخسرو و پدیدار شدن مردان رقصان سیاه).از این رهگذر روشن شد که کلیهی اجزایی که در
خلاصه ماشینی:
"مجلهی مطالعات ایرانی دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی مرکز تحقیقات فرهنگ و زبانهای ایرانی دانشگاه شهید باهنر کرمان سال ششم،شمارهی دوازدهم،پاییز 6831 بازجست اجزای آیینهای سیاوشی* دکتر مریم نعمتطاوسی استادیار پژوهشکدهی هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری چکیده در میان شاهزادگان شاهنامه که بیگناه کشته میشوند و پسر یا نوهی آنان به کین خواهیشان برمیخیزند،سیاوش تنها قهرمانی است که زندگی و مرگش چنان تاثیرگذار بوده که آیینهای سوگواری هر ساله برای مرگ وی برپا میشده است.
در پژوهش حاضر برای اثبات این نظر،اجزای آیین سوگ سیاوش بر اساس مستندات برجای مانده بازجسته شد که عبارت بودند از: دسته روی و سوگواری گروهی،ساختن شبیه قهرمان،خواندن سوگسرود(به دوگونه:کین سیاوش و گریستن مغان)،اعطای قربانی(خروس)و شادی(جشن کیخسرو و پدیدار شدن مردان رقصان سیاه).
از سوی دیگر در نوشتههای نرشخی که به سدهی سیزدهم میلادی بازمیگردد، آمده است که برپایی آیین به سههزار سال پیش بازمیگردد و روشن است که رسم سوگ سیاوش تا زمان وی که اسلام بیش و کم دین فرمانروایان و اکثریت مردم آسیای غربی بوده است،در فرارود تداوم داشته است(نرشخی،7131:91-12).
علاوه بر جشن کیخسرو باز پدیدار شدن مرد سیاهچهره در آیینهای بهاری،در هیأت حاجی فیروز و حتی برخی دیگر از آیینها که مردان سیاه نشانهی برکتاند،مانند عروس گوله یا مراسم تیرگان،به بخش رستاخیز سیاوش اشاره دارد(نعمت طاووسی،دادور،3831:99).
باتوجه به عناصر کیش برزگری که در مقدمه برشمرده شد،روشن است که آیینهای سوگ سیاوش،در اصل آیینهای کیش برزگری ساکنان فرارود بوده است که به تدریج در ایران پراکنده شد و هنوز هم تاثیرات آن را بر برخی آیینهای سوگواری و اجزای نمایش سنتی میتوان ردیابی کرد."