چکیده:
اگرچه همزمان با حکمرانی پادشاهان صفوی در ایران،رفت و آمدهای دیپلماتیک سیاسی و فرهنگی میان دربار ایران و دربار کشورهای دیگر،به ویژه کشورهای اروپایی،افزایش یافت،اما تا زمان پادشاهی فتحعلی شاه قاجار نهاد اداری ویژهای برای انجام وظایف مربوط به مناسبات خارجی وجود نداشت و دیدارها و تصمیمگیریهای مربوط به مناسبات خارجی توسط شاه و صدراعظم انجام میشد.از دههء 0381 به بعد برخی از قدرتهای خارجی سفارتخانههای دائمی با حضور سفرا و فرستادگان دیپلماتیک در ایران تأسیس نمودند و تشکیلات وزارت خارجه تأسیس شد و به تدریج گسترش یافت؛اگرچه همچنان شاه و صدراعظم بالاترین تصمیمگیرندگان در همهء مسائل کشوری و از جمله امور خارجه بودند.این مسئله در زمان حکومت پهلوی نیز ادامه یافت و شاه همهء مسائل خارجی را نیز تحت نظارت مستقیم خویش داشت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی تحولی بزرگ در کادر وزارت امور خارجه به وجود آمد.
خلاصه ماشینی:
"فتحعلی شاه قاجار نهاد اداری ویژهای برای انجام وظایف مربوط به مناسبات خارجی وجود نداشت و
دیدارها و تصمیمگیریهای مربوط به مناسبات خارجی توسط شاه و صدراعظم انجام میشد.
زمان حکومت پهلوی نیز ادامه یافت و شاه همهء مسائل خارجی را نیز تحت نظارت مستقیم خویش داشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی تحولی بزرگ در کادر وزارت امور خارجه به وجود آمد.
در دورهء صفویه شاه همواره با سفرای خارجی در تعامل بود.
رسمی پاسخگوی امور خارجی وجود نداشت و افزون بر آن،هرکسی که در زمرهء رجال سیاسی
شاه به طور معمول گفتگویی با سفیر نداشت و همهء این امور(شرفیابی و پذیرش هدایا)با
مناسبات خارجی زیر نظر وزارت داخله بود،اما جنگهای ایران و روس در سالهای 82-9121 ق31/-4081 ضرورت ایجاد نهادی مشخص را که
سازمان وزارت خارجه ماهیت مناسبات خارجی ایران را بازتاب میداد.
از قدرتهای خارجی در ایران از آن برخوردار بودند-بود.
صدراعظمی که در همهء امور از جمله مناسبات خارجی فصلالخطاب بود.
(*)-به نظر نمیرسد این ادعا که«وزیر امور خارجه نسبت به اعضای دیگر کابینه جایگاه پایینتری داشت»،
ایران باز افزایش یافت که[این خود]گویای حضور کشورهای مستقل جدید پس از 4231ش/
از این پس وزارت خارجه مسئول همهء نمایندگیهای دیپلماتیک نزد کشورهای خارجی و
نمایندگیهای خارجی در ایران نیز از راه این وزارتخانه با حکومت
وزارت امور خارجه کوچکترین وزارتخانه بود،پرسنل آن از ورزیدگی و خبرگی بالایی برخوردار بودند و حقوق دریافتی بهتر نسبت به کارمندان دیگر دولت داشتند.
(*)-این دولت آمریکا بود که نسبت به قطع رابطه با جمهوری اسلامی ایران اقدام کرد."