چکیده:
فتحعلی خان صبای کاشانی ملک الشعرای دربار فتحعلی شاه به دستور دومین پادشاه قاجار مامور تدوین تاریخ جنگهای اول ایران وروس در قالب مجموعه ای منظوم شنشمه نامه محصول این ماموریت بود.اگرچه به رغم ادعای سراینده این مجموعه از معاصرینش، این سروده نتوانست با سایرشاهنامه ها وبه ویژه شاهنامه فردوسی در زمینه های شعری وحماسی رقابت کند اما توانست نگرش رسمی دربار قاجار به کشور رسید وجنگ با این کشور را تاحدود زیادی نمایان سازد، این مجموعه که در فاصله سالهای 1228 تا 1231 قمری سروده شد فقط سالهای اولیه جنگ را تا مقطعی که پیروزی نسبی برای ایرانیان حاصل شد، دربرمی گیرد. یکی از دلایل اصلی این امر آن بود که صبا می خواست سروده خود را در جایی به پایان برساند که آخرش خوش باشد و واگر تاریخ این جنگ ها را به پایان می رساند و شکست های ایران را یادآور می شد شاهنامه اش پایانی خوش نمی یافت.
خلاصه ماشینی:
دکتر يوسف متولي حقيقي استاديار گروه تاريخ دانشگاه آزاد اسلامي بجنورد شاهنامه اي که پايانش خوش نبود «بررسي يک متن تاريخي دوره قاجاريه » چکيده : فتحعلي خان صباي کاشاني ملک الشعراي دربار فتحعلي شاه به دستور دومين پادشاه قاجار مأمور تدوين تاريخ جنگهاي اول ايران وروس در قالب مجموعه اي منظوم شنشمه نامه محصول اين مأموريت بود.
به نامش چو اين نامه کردم تمام شهنشاهنامه شهش کرد نام به فرمانش همايون نامه اي آراستم دلکش که از شاهنشه دوران شهنشه تامه نام آن(٢٠) تذکره نويسان، زمان سرودن اين منظومه را هنگامي دانسته اند که صبا دررکاب فتحعلي شاه ودرجنگهاي دوره يکم ايران وروس عازم منطقه جنگي شده است .
ق فتحعلي شاده که براي شرکت درجنگ روانه آذربايجان شده بود،صبا را نيز با خود به اين سفر برده است ، اما وي به علت بيماري درچند فرسخي زنجان، ناچار شد به تهران برگردد و در همين بازگشت بود که از طرف شاه مأمور شد تا منظومه اي به وزن شاهنامه فردوسي و در مورد جنگهاي ايران وروس به نظم درآورد.
حوادث ذکر شده در اين سروده تنها دربرگيرنده نخستين مرحله جنگهاي دوره اول ايران و روس از ١٢١٨ تا ١٢٢٠ قمري استکه حتي بخشهاي پاياني اين مرحله رانيز شامل نمي شود، چراکه در پايان اين مرحله بود که اشپخدر يا سيسيانف فرمانرواي روسيان در باکو به قتل رسيد واگر صبا حوادث را کمي بيشتر تعقيب مي کرد و به داستان قتل سيسيانف مي رسيد شايد برجنبه حماسي شهنشه نامه اش بيشتر مي افزود.
تهران:اقبال ، ١٣٤١ خورشيدي ، ص ٥٣ و ٥٤ اين قصيده در مجموع ٧٤ بيت داشته که بعد از قتل لطفعلي خان زند با مختصر تغييراتي مبدل به مدح فتحعلي شاه قاجار شده است .