چکیده:
فعالیت های عمرانی به ویژه سدسازی در دهه های اخیر سبب گشته تا محوطه های باستانی بسیاری در معرض خطر قرار گیرند. از این میان تنها تعدادی از آن ها مورد بررسی و کاوش قرار گرفته اند. اما روند توسعه، سرعتی بیش از مطالعات باستان شناختی دارد و از این رهگذر می توان نتیجه را حدس زد. یکی از این پروژه ها، پروژه سدسازی در منطقه زاگرس شمال غربی و منطقه آذربایجان غربی است. این سد شهریکند (نام بخشی که روستای قره گویز در آن قرار گرفته است) نامیده شده است. سد شهریکند در مراحل پایانی ساخت خود بوده و با اولین آب گیری، روستای قره گویز و سه محوطه باستانی اطراف آن به زیر آب خواهند رفت. طی بازدیدهایی که از تراس های سیمینه رود در بخش شهریکند در سال 1383 به منظور مطالعات پارینه سنگی انجام گرفت، سه محوطه (تپه) باستانی در خود روستای قره گویز و اطراف آن شناسایی شد. سفال های سطحی جمع آوری شده از سطح این سه تپه دوره های مختلفی همچون دالما، پیزدلی و احتمالا مفرغ را نشان می دهند که در مقاله کوتاه حاضر معرفی می شوند.
خلاصه ماشینی:
اما به علت احداث سد شهریکند بر روی سیمینه رود در این ناحیه،با نخستین آبگیری سد،تمام محوطههایی که سفالهای آنها جمعآوری گردیدهاند،به زیر آب خواهند رفت و اگر کاوشهای نجات بخشی در منطقه صورت نپذیرد،به احتمال زیاد دادههای زیر از محوطههای روستای قرهگویز آخرین اطلاعات خواهند بود!در این مجال به معرفی سفالهای به دست آمده از محوطه شهریکند و مشخصا روستای قرهگویز خواهیم پرداخت.
تراسهای رودخانه سیمینه رود در محدوده روستای شهریکند و قرهگویز برای نخستین بار در سال 1383 توسط نادری و حسن زاده بازدید شدند و با توجه به پژوهشهای انجام شده چنین به نظر میرسد که میتوان انتظار یافتن استقرارهای غارنشینی،حتی مربوط به دوره پارینهسنگی قدیم را در منطقه داشت(نادری 1385:7).
با این وجود بیشتر مطالعات در نزدیکی دریاچه اورمیه متمرکز بوده و متاسفانه در دیگر درههای زاگرس شمال غربی محوطههای دوران نوسنگی و بعد از آن کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند.
این موضوع در شمال و شمال شرق دریاچه اورمیه نیز دیده میشود به طوریکه اخیرا نخستین شواهد فرهنگی دوره نوسنگی حاجی فیروز در منطقه دشت مغان در اردبیل شناسایی گشت(حصاری و اکبری 1384:13).
یک نمونه از آنها که خمیره قرمز- صورتی و پوشش غلیظ قرمز-قهوهای روی سطح داخل دارد و ماده چسباننده آن را کاه درشت تشکیل میدهد،در مجموعه سفالهای قرهگویز 2 دیده میشود(طرح 2-10).
این سفالها نیز برخی مواقع مغز خاکستری تیره داشته و آثار کاه درشت روی سطح آنها دیده میشود.
نکته لازم به ذکر دیگر پراکندگی سفالهای دوره دالما در زاگرس شمال غربی و گستردگی این فرهنگ است.