چکیده:
واژگان تاریخی همانند تاریخ بشر سرگذشت پر فرازونشیبی را پشت سر میگذارند و سرانجام،در هر حوزهء تخصصی معانی و اطلاقات ویژهء خود را مییابند.بسیاری از واژگان در حوزهء تاریخ سیاسی- اجتماعی،بار معنایی و اجتماعی خاص خود را یافته،مجموعهء آنها اصطلاحات دیوانی و اداری دورههای مختلف تاریخ ایران را پدید میآورد. در این مقاله،لزوم گردآوری و شرح اصطلاحات دیوانی و اداری و تغییر معنایی این دسته از اصطلاحات در دورههای مختلف تاریخی بررسی و بر تدوین فرهنگی جامع در این زمینه تأکید شده است.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله،لزوم گردآوری و شرح اصطلاحات دیوانی و اداری و تغییر معنایی این دسته از اصطلاحات در دورههای مختلف تاریخی بررسی و بر تدوین فرهنگی جامع در این زمینه تأکید شده است.
تاریخ وصول:68/11/51 تاریخ پذیرش:78/6/31 دارند پر حادثه و پرفرازونشیب که پس از پشت سر گذاشتن روزها و سالها هویتی دیگر مییابند و اگر این شخصیت را که حوادث و مراحل و منازل گوناگونی را در نور دیده،با پدیدهء روز اول بسنجیم،درخواهیم یافت که موجود جدیدی تولد یافته که از بسیاری جهات غیر از موجود روز اول است؛مثلا،محمد بن عبد الخالق میهنی در دستور دبیری در خصوص واژهء «قصه»آورده است: و«قصه»آن نبشته را خوانند کی رعیت به سلطان و والی بردارند در عرضه کردن حالی یا حاجتی.
نگارنده این سطور با بررسی منابع متقدم و متأخر،چون تاریخ وصاف،دستور الکاتب، جامع التواریخ،تاریخ جهانگشای جوینی،روضة الصفا،حبیب السیر،مطلع السعدین،و مجمع البحرین، ظفرنامه،سیر الملوک،مفاتیح العلوم روضات الجنات فی اوصاف مدینة هرات،تکلمة الاخبار،عالمآرای شاه طهماسب،عالمآرای نادری،مجمل التواریخ،شرح زندگانی من،مجموعهء اسناد و مدارک فرخ خان امین الدوله و سایر متون تاریخی،تألیف فرهنگ اصطلاحات تاریخی-اعم از دیوانی،اداری و اجتماعی-را ضروری میداند.
(2)-فرهنگهای تألیف شده در این زمینه چون فرهنگ اصطلاحات دیوانی دوره غزنوی و سلجوقی، اثر حسن انوری؛اصطلاحات دیوانی دورهء مغول از شمشیر شریک امین؛اصطلاحات دیوانی عالمآرای عباسی تألیف فاطمه علاقه-که سعیشان مشکور باد-و یا متون دیگر چون تذکرة الملوک و القاب و مناصب دوره قاجار و سایر تحقیقات و پایاننامههای انجام یافته در این زمینه هرکدام در جای خود مفید است،اما هریک از این آثار به معرفی دورهء خاصی پرداختهاند."