چکیده:
<P> امامت از مسائل بسیار مهم است که فهم دقیق مفهوم آن بسیاری از اختلافات را مرتفع میسازد. نویسنده در این مقاله، با استناد به روایات ذیل آیه ملک عظیم، مقام امام را افتراض الطاعة معرفی میکند و پس از بررسی معنای لغوی ملک، مفهوم و حقیقت مالکیت را توضیح میدهد و بیان میکند: ملک عظیم ناظر به مراتب است و صاحب ملک عظیم مرتبه بالای استیلا را دارد که عظیمتر از درک و تصور ماست. در بیان معصوم علیهالسلام از ملک عظیم به طاعة الله المفروضه، الامامه و الخلافه تعبیر شده است. نگارنده این معانی و چند معنای دیگر را در تفاسیر شیعه و اهل تسنن بررسی میکند.</P><P>در ادامه، تفسیر ملک عظیم به ولایت تکوینی که با عنوان ولایت بر هدایت تعبیر شده ـ و مالکیت امام به حکم و قضا و نیز تفسیر ملک عظیم به ملک آخرت و نیز ارتباط و نسبت آن با نبوت بررسی شده است. </P>
خلاصه ماشینی:
"در روایات اهل بیت علیهمالسلام نیز همین معنا(ی لغوی و قرآنی) اخذ شده و ملک عظیم به فرمانروایی و سلطنت بزرگ معنا شده و مراد از آن مقام امر و نهی یا فرض الطاعه بیان شده است.
(33: ص 35 و 509؛ 48: ج 1، ص 186) حضرت امام رضا علیهالسلام در پاسخ مأمونـ که در مورد برتری عترت رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم میپرسد ـ به آیه «ملک عظیم» استشهاد میکند و ملک را در این آیه، به وجوب اطاعت از ائمه اهل بیت علیهمالسلام تفسیر میفرماید.
با توجه به روایات دیگر اهل بیت علیهمالسلام مقام و منزلت بیشتر انبیا، بیش از این امر نبوده است؛ ولی خدای تعالی به برخی از پیامبرانش علاوه بر نبوت، مقام وجوب اطاعت و امامت و سلطنت عطا فرموده است؛ مانند حضرت ابراهیم که پیامبر بود، اما پس از امتحانات و ابتلائات سخت و دشوار الاهی به مقام امامت رسید.
این ملکی است که ائمه اهل بیت علیهمالسلام نیز آن را دارند؛ اما علاوه بر آن، به ایشان مقامی عطا شده که به سلیمان و به هیچ یک از انبیای دیگر عطا نشده است یعنی مقام امامت و فرض الطاعه مطلق.
مرحوم آیتالله علی نمازی شاهرودی، ملک را به نقل از مناقب آل ابیطالب علیهمالسلام هفت قسم میکند و میگوید: خدای تعالی برای هفت نفر ملک ذکر میکند؛ اما در مورد هیچیک، توصیف عظیم به کار نمیبرد؛ آنچنانکه ملک آل ابراهیم را بدان وصف کرده است."