چکیده:
دربارهء ماهیت ایمان و ارتباط آن با عقل میان متکلمان اسلامی و مسیحی از دیر زمان تاکنون همواره اختلاف رأی و نظر بوده است که مبنای نحلههای فکری و رفتاری قرار گرفته است:گروهی از متکلمان مسیحی و شماری از متکلمان اسلامی مانند اشاعره میان ایمان و عقل نگاه بیگانگی دارند.گروهی دیگر ماهیت ایمان را معرفتی و عقلانی دانسته و باورهای ایمانی را قابل استدلال میدانند.غالب متکلمان شیعی تدبر و تأمل استدلالی در ایمان را ضروری شمرده و در کتابهای کلامی خود بحثی با عنوان«وجوب النظر»را مطرح نمودهاند.تضاد و بیگانگی که بین دین و عقل در مسیحیت دیده میشود،فرایند تحریفی است که در مسیحیت به وجود آمده:درست برخلاف اسلام که رابطهء تنگاتنگی بین عقل و ایمان قائل است،تا جایی که قرآن انسان را به تعقل تشویق نموده و عقلانیت ایمان را ستوده است.اعتقاد بر آن است که ایمانهای مقلدانه که پشتوانهء استدلالی ندارند،علاوه بر اینکه متزلزل بوده،تضمینی برای پایبندی عمل به متعلقات آنها نیز وجود ندارد.
خلاصه ماشینی:
"دانشگاه شهید رجایی تهران طرح مسئله مأنوسترین واژه برای مؤمن ایمان است که در نگاهی سطحی ابهامی در فهم آن به نظر نمیرسد،اما با حاکم شدن عقلانیت و ژرفاندیشی در تفاسیر و برداشتهای متعدد و گاه متضاد،اختلافی بین متکلمان ایجاد گردیده است؛تا جایی که گروهی با برداشتی که از ماهیت ایمان دارند،با گروه مخالف تضاد فکری دارند.
) الف)رابطهء عقل و معرفت با ایمان در نگاه متکلمان مسیحی ایمان1در کلام مسیحی محور بحثهای دامنهداری است و حتی فرقههای کلامی آنها در تحلیل ماهیت آن اختلاف زیادی دارند که در اینجا تنها به چند دیدگاه کلی آنها اشاره میشود.
) اینکه بیشتر متکلمان اسلامی به ویژه شیعیان بر عقلانیت ایمان و لزوم کسب معرفت و استدلال در ایمان تأکید دارند،برای این است که هیچگونه تضادی بین باورهای ایمانی و عقل وجود ندارد.
بزرگترین پشتوانهء عقلانیتگرایی متکلمان اسلامی و تأکید بر ایمان عقلانی،قرآن کریم است که نه تنها تضادی با عقل ندارد،بکله بر تفکر نیز تأکید ورزیده،به انسانهایی که انتخاب عقلانی دارند،بشارت میدهد و اهل ایمان را میستاید: الذین یذکرون الله قیاما و قعودا و علی جنوبهم و یتفکرون فی خلق السماوات و الأرض و یتفکرون فی خلق السماوات و الأرض ربنا ما خلقت هذا باطلا (آل عمران،191)؛ آنهایی که در هر حالتی،ایستاده،نشسته و خوابیده به یاد خدا بوده و دائم در فکر خلقت آسمان و زمین هستند که خداوندا!این دستگاه با عظمت را بیهوده نیافریدی.
عدهای دیگر ایمان و خدا را از دسترسی عقل بیرون میدانند که این اضطراب فکری و عدم اعتقاد به رابطهء راسخ بین عقل و ایمان،به دلیل تحریفاتی است که در دین مسیح به وجود آمده است."