خلاصه ماشینی:
"مطالعهء تاریخ تأسیس و گسترش مدارس به شیوهء غربی و اقدامات برای اعزام محصل جهت آموختن علوم و فنون اروپایی نشان میدهد که فعالیتها در آغاز یکسره به صورت تقلید بدون چون و چرا از شیوههای غربی بود و در این زمینه البته به مهارتها و فنون و تعالیم نظامی بیشتر توجه میشد تا فاجعهء شکستهای پیاپی قوای ایران در برابر روسها دیگربار تکرار نشود.
بهطور کلی ویژگیهای اقداماتی که از آغاز قرن نوزدهم میلادی تا آستانهء انقلاب مشروطیت برای تأسیس مدارس و تقلید از روشهای تعلیم و تربیت به شیوهء اروپایی انجام میگرفت میتوان به شرح زیر توصیف کرد: 1-در آغاز بنابر نیت و نظر درباریان گروهی از ایرانیان که البته تعدادشان از تعداد انگشتان دو دست تجاوز نمیکرد برای کسب مهارتهای فنی و صنعتی و نظامی و پزشکی به کشورهای روسیه و انگلستان و فرانسه اعزام شدند.
8-پس از یک مرحلهء نسبتا طولانی تقلید بدون تفکر و تعمق از شیوههای اروپایی تعلیم و تربیت رفتهرفته متفکرانی چون میرزا ملکمخان،فتحعلی آخوندزاده و سید جمال الدین اسدآبادی و بعدها روشنفکران دیگر و اهل بصیرت هریک به شیوهای به تفکر و تأمل دربارهء ضرورت تغییر و نوسازی و ارزیابی اقداماتی که در این عرصه میشد پرداختند.
2» مرحوم علی اکبر سیاسی یکی از بنیانگذاران جمعیت ایران جوان مانند مرحوم کاظمزادهء ایرانشهر که در همان ایام جلد سوم راه نو در آموزش و پرورش را منتشر ساخت بر این اعتقاد بودند که نظام آموزشی برای جوابگویی به شرایط و مقتضیات جدید و آماده ساختن مردم برای پیشرفت باید نوسازی شود و طرح جامعی ارائه گردد که به موجب آن«جمعی از هموطنان خود را تحت شرایط و پرگرام معینی..."