چکیده:
دورة صفویه معمولا به دورة اختلاف «مذهبی» بین ایران و عثمانی معروف است. ولی
تاریخ، برگهایی از اتحاد،حسن تفاهم، دوستی و صمیمیت دوکشور مسلمان را با همدیگر
نشان میدهد. بعد از انعقاد معاهده ذهاب (1049ه/ 1639م) بین شاه صفی و سلطان مراد
چهارم، عثمانیها از مخالفت با ایران دست کشیدند. به این ترتیب، تأثیر گذاری عامل
«مذهب» که یکی از عوامل اختلاف بین دوکشور بود، تا اندازهای تخفیف پیدا کرد.
در دورة افشاریه، نادرشاه چندین سال با عثمانی جنگید، ولی سرانجام دریافت که باید
بین مسلمانان صلح و آشتی برقرار گردد. وی برای تحقق بخشیدن به تألیف بین شیعه و
سنی، در سال 1156ه «انجمن دینی نجف» را تشکیل داد و علمای بزرگ و معروف شیعه و سنی
کربلا، نجف، حله، بغداد و کاظمین در کنار عالمانی از ایران، بخارا و افغانستان، در
آن مجلس بزرگ مشورتی شرکت کردند.
خلاصه ماشینی:
"»[10] در دوران سلطنت شاه سلطان حسین، دولت عثمانی، ظلم و ستم بر مردم سنی مذهب را بهانهای برای توسعه ارضی و جبران شکستهای خود در اروپا قرارداد و چشم طمع به خاک ایران دوخت؛ زیرا گزارشها نشان میداد که ترکها با شکست قطعی از اتریش و تحمیل پیمان پاساروویچ[11] بر آنان، به فکر افتادهاند که با ضمیمه کردن بخشی از خاک ایران، این شکست را تا اندازهای جبران کنند.
انجمن دینی نجف (وثیقه نامة اتجاد جهان اسلام) نادرشاه این بار تصمیم گرفت از آن دو شرط که انگیزة ده سال جنگ و کشتار شده بود، در عین پیروزی، چشم بپوشد و با حفظ آبرو به صلح قطعی و پایدار با عثمانی برسد.
نویسندة تاریخ جهانگشا مینویسد: «احمد پاشا به گرمی از موکب شاه استقبال کرد و چون از دربار عثمانی نیز مأذون شده بود که به نوعی به توافق مذهبی با ایران نایل آید، نمایندة مذهبی خود شیخالاسلام عبدا...
نادرشاه بعد از خاتمه انجمن دینی نجف و اتحاد علماء جهان اسلام، بمن گفت: میخواهم ترا پیش احمد پاشا حاکم بغداد بفرستم میدانم که او منتظر شماست ولی دوست دارم فردا را بمانی، زیرا دستور دادم فردا نماز جمعه در مسجد جامع کوفه برگزار گردد و مقرر کردم اسم صحابه را به ترتیب در بالای منبر ذکر کنند و برادر بزرگوارم خواندگار سلطان عثمانی را با القاب حسنه، قبل از من دعا کنند و سپس برادر کوچکتر یعنی مرا با حداقل القاب، دعا کنند، زیرا برادر کوچکتر لازم و واجب است که برادر بزرگتر را توقیر و تکریم نماید..."