خلاصه ماشینی:
"44 در این نقد نویسنده پاسخ خاص خود را به پاسخهای دیگر افزود و نوشت: اگر مقصود تجددپرستان ما واقعا هدایت قوم خود به شاهراه تمدن حقیقی فرنگستان باشد باید با کمال جرئت همهگونه قیود قدیمه را دور انداخته و بدون هیچ قیدی تمدن فرنگی و اسباب آنرا بلاشرط بگیرند تا داخل جادهء معرفت بین المللی و جریان انسانیت امروزه شوند وگرنه اقدامات و تشبثات نیمه کاره هیچ نتیجهای ندارد و به عقیدهء ما بهتر است که همین ترتیب قدیمی محفوظ بماند تا آنکه یک تجدد اختراعی به عقول ناقص خود بکنیم.
» پس از تشریح این شرایط،تقیزاده که از چهرههای مبارز انقلاب مشروطیت و استقلال کشور بود،برای ساختن ایران آینده پیشنهاد زیر را ارائه داد: به عقیدهء نویسندهء سطور امروز چیزی که به حد اعلا برای ایران لازم است و همهء وطندوستان ایران با تمام[قوا]باید در آن راه بکوشند و آنرا بر هر چیز مقدم دارند سه چیز است که هرچه دربارهء شدت لزوم آنها مبالغه شود کمتر از حقیقت گفته شده:نخست قبول و ترویج تمدن اروپا بلاشرط و قید و تسلیم مطلق شدن به اروپا و اخذ آداب و رسوم و تربیت و علوم و صنایع و زندگانی و کل اوضاع فرنگستان بدون هیچ استثنا(جز از زبان)و کنار گذاشتن هرنوع خودپسندی و ایرادات بیمعنی که از معنی غلط وطنپرستی ناشی میشود و آنرا«وطنپرستی کاذب»توان خواند.
او این جریانهای فکری در اروپا و امریکا را نشانی از جهتگیری آینده و راهنمای شایستهای برای گزینش تجدد ایرانی دانست: پس ما که میخواهیم زندگی خود را تغییر دهیم و به حیات جدیدی داخل شویم نباید به قبول و تقلید آثار ظاهری و ترقیات مادی و معنوی تمدن غرب اکتفا کنیم."