چکیده:
استاد بهبودی یکی از دانشمندان عصر حاضر در عرصه علوم قرآن، تاریخ اسلام و حدیث است. ترجمه کتب اربعه حدیثی شیعه، شرح و انتخاب روایات صحیح آن، در قالب گزیده کتب اربعه یا صحاح کتب اربعه، از آثار مهم وی به شمار میرود. این مقاله برای شناخت روش او در انتخاب روایات صحیح، به مطالعه دیدگاههای وی، از رهگذر آثار دیگرش از جمله علل الحدیث، معرفة الحدیث و مقالات پراکنده او در مجلات مختلف میپردازد. تلاش بر این بوده که این دیدگاهها در دستهبندیهای جداگانه ترتیب یافته و برای هر یک مثالهایی ارائه شود که موشکافیهای او را در نقد و انتخاب روایات برتابد. از مهمترین روشهای وی در نقد و اصلاح روایات، مقابله و مقایسه آن است. وی توجه ویژهای به علل حدیث و معاریض حدیث نیز داشته است.
خلاصه ماشینی:
2 تعریف حدیث صحیح در نزد بهبودی و شیوه او در نقد روایت بهبودی در مقدمه گزیده الکافی به این نکته اشاره میکند که ضعف و بیاعتباری بعضی روایتها بیشتر از آن جا ناشی شد که نسخههای دست دوم، با دقت و حوصله کافی مقابله و تصحیح نشد و بیمایگان، هرچه بیشتر، به خود اجازه دادند که سخنان ائمه را نقل به معنا کنند و در ضمن نقل حدیث، برداشت خود را با اصل حدیث چاشنی کرده و برای دیگران بازگو نمایند.
5 لازم به تذکر است، بهبودی هر جا عیب و عوار سند را از نظر تصحیف، اسقاط یا انقطاع و مواردی نظیر آن اصلاح کرده، اگر در صحاح کتب اربعه آن حدیث را آورده باشد، سند را به شکل تصحیح شده ذکر کرده است؛ برای نمونه یکی از موارد یافتن تصحیف سند، در روایتهای زیر با توجه به علائمی که بهبودی استفاده کرده، قابل ملاحظه است: علل الحدیث، ص76ـ 78.
یافتن اختلال یا تلخیص بدون اختلال متنی، در اثر نقل به معنا بهبودی برای یافتن موارد نقل به معنا نیز علاوه بر مقابله متن روایتهایی ـ که حاوی حکم فقهی مشابه هستند ـ در کتب اربعه، به نص قرآن و روایتهای صحیح صادر شده از امام معصوم و احتمال وجود تقیه در زمان صدور، توجه میکند تا معلوم شود چگونه و به چه دلایلی در متن بعضی احادیث اختلال به چشم میخورد؛ 4 مثلا روایتی از امام باقر( در الکافی 5 و التهذیب 6 آمده که از او درباره کفاره فردی میپرسند که مملوک خود را کشته است و حضرت پاسخ میگوید: یعتق رقبة و یصوم شهرین متتابعین و یتوب إلی الله عز و جل.