چکیده:
و تراش آنها) 4-مقایسه سنگهای بر افراشته با سنگهای بر زمین خوابیده 5-معنا و مفهوم در کتابت سنگ مزار 6-شیرهای سنگی که در گذشته به وفور وجود داشتند 7-حراست ویژه برای تبدیل به موزه عظیم سنگ شیراز.آثار حک شده بر دل سنگ مزارها گویای فرهنگی غنی در جای جای سرزمین پهناور ایران است.چه در دوران قبل از اسلام و چه در دوران اسلامی،سنگ مزار با نشانههایی از زندگی،اما چند گونه و با اندیشه حقیقت در قالب عامیانه،تراشیده شده است. گورستان دار السلام علاوه بر اهمیت تاریخی،فرهنگی و مذهبی، انبوهی از نقش و نگاره و خوشنویسی ممتاز از سدههای اول هجری تا عصر حاضر را به مانند موزهای عظیم در دل خود جای داده است. حراست و نگهداری از این سند افتخار ملی که از نفاست ویژه و منحصر به فردی برخوردار است،موجب شد تا در این فرصت کوتاه، به اهمیت این گورستان از لحاظ نقش حک شده بر سنگ مزار همراه با خوشنویسی ممتاز قرون گذشته بپردازیم. در تقسیم گورستان دار السلام به قسمتهای شمال،جنوب،غرب و شرق،در هر بخش گنجینههای ممتاز هنر تراش سنگ مزار،همراه با خط و خط نگارهها جلوهگری میکند.علاوه بر وجود سنگ مزار فضلا،عرفا،ادبا و دانشمندان قرنهای گذشته نقشهای منقور، خوشنویسی ممتاز و تراش مرغوب سنگ قبرها،این گورستان را از سایر گورستانهای موجود متمایز میکند. نقشهای روی سنگ قبر به گونهای با اشاره و کنایه همراه است. در مجموع گورستان دار السلام را میتوان از دیدگاههای مختلف بررسی کرد: 1-دورانهای مختلف تاریخی(قرون اولیه اسلام تا عصر حاضر) 2-شخصیتهای سر در نقاب خاک فروبرده(دانشمندان،عرفا و...) 3-وجود سنگهای ممتاز هنری و نفیس(نقش و نگاره،خوشنویسی
خلاصه ماشینی:
"نشانههای بارز و قابل توجه 1-نام گورستان(شیخ سلم بن عبد الله صوفی،از مشاهیر مشایخ، متوفی به سال 0501 ق) 2-آرامگاه شاه داعی الی الله و پسرش(از سادات حسینی؛نسبت ایشان با 91 پشت به زید بن علی بن حسین(ع)میرسد) 3-آرامگاه محمود دهدار(از ریاضیدانان اوایل قرن نهم هجری) 4-آرامگاه ابو سائب(مشهور به شعره النبی[آثار رسول الله]) 5-آرامگاه علما،فضلا،دانشمندان و نوادگان ائمه از جمله نوه امام حسن مجتبی(ع)) 6-سنگ مزارهای سربازان امام زمان(عج) 7-مقبره ائمه جماعات دورانهای مختلف(زندیه و قاجاریه) 8-مقبره مشیر(از وزرای فارس در اوایل قاجاریه) 9-صفه تربت(خاک کربلا و نجف) 01-خطوط ممتاز خوشنویسی(کوفی،بنایی،ثلث،نسخ و نستعلیق) 11-تراشهای ممتاز سنگ مزار 21-وجود نمادهای عامه(فرهنگ مردم)بر سنگ مزار 31-معنا و مفهوم در نقوش گیاهی منقور بر سنگ مزار 41-رمز و کنایه در مشاغل صاحبان قبرها (به تصویر صفحه مراجعه شود) 51-متن حجاری شده بر سنگ مزار(قرآن،دعا و اشعار عامه) 61-معماری خاص سنگ مزارها(ارتفاع،پستی و بلندی سنگ قبور) 71-وجود شیرهای سنگی حجمی(سه بعدی)و گوناگونی آنها."